Polonya’da ışık veren bir deney projesi: “Hafif mobilite” için daha fazla güvenlik

Fosfor önden gidiyor

Metin: Jo-Eike Vormittag
Fotoğraflar: Strabag

Bisikletlerin trafikte işi hiç de kolay değil. Genelde “Güçlünün hakkı”, yani bisiklete göre çok daha üstün olan otomobilin hakkı geçerlidir. Bu gelişme yaklaşık 100 yıl önce, bisikletin henüz kitle aracı olduğu ve bireylere yönelik motorlu taşıt trafiğinin kendine yeni yeni yer bulduğu dönemde başladı. Bisikletler otomobillerin önlerinde engel olmaya başlayınca giderek onlara ayrılmış bisiklet yollarına doğru itildiler. Ancak, günümüzde bisiklet kullanımı tekrar yaygınlaşmaya başladı ve bisiklet hakları güçlendiriliyor. Polonya’da yaklaşık bir yıldır ülkenin kuzeyinde bisiklet sürücüleri ve yayalar için aydınlatılmış özel bir yol test ediliyor.

Lidzbark Warmiñski bölgesindeki 100 m uzunluklu ve iki metre genişlikli test yolu parçasının aydınlatması için sadece gün ışığı ve belli bir kumaş türünün özelliklerine ihtiyaç var. Başka bir enerji kaynağı gerekmiyor. İşte tam da bu faktör diğerleri ile karşılaştırıldığında projenin asıl seviyesini ortaya koyuyor.

Asfaltın üst yüzeyine fosfor içeren bir kimyasal bağlayıcı katılmış. Bu madde, karanlıkta yine ışık şeklinde enerjiyi emmek için görülebilir, ultra viyole veya enfraruj ışığı emen bir madde. Makalede tanıtılan bisiklet yolu projesinde bu fosforlu partiküller mavi renkte. Gün içinde enerji dolu gün ışınlarını emerek geceleri bu enerjiyi mavi, daha zayıf bir ışık olarak dışarı veriyorlar. Bu işlem on saat süreyle görülebiliyor ve her gün tekrarlanıyor.

Test aşaması malzemenin, etkisi, dayanıklılığı, uygulaması ile ilgili iyileştirilmesi veya üretim maliyetlerini azaltma ile ilgili geliştirme çalışmalarına hizmet ediyor. Bu proje, Polonya’nın Pruszków kentinde faaliyet gösteren ve uzun süreden beri renk ve ışık yansıtan asfalt konusunda araştırmalar yapan TPA (Kalite güvencesi ve inovasyon firması) laboratuvarı ile bir estetik, ekonomik ve ekolojik, daha az ışık kirliliği yaratan çözüm ile bisiklet sürücülerinin güvenliğini artırmaya yönelik çalışan Avrupalı inşaat firması Strabag’ın ortak çalışması. Asfalta yayılan fosfor maddesi, temel olarak farklı renklerde olabiliyor. Bu proje için Mazurya kırsalının görüntüsüne uygun olacak ve de geceleri daha iyi görmeyi sağlayacak mavi renk seçilmiş. Sarı yeşil ve yeşil mavi ve de tek başına mavi renk, en güçlü ışık verme özelliğine sahip. Sonbahar veya kış döneminde zeminin kirlenmesi ışıma etkisini azaltıyor. Bunun yanı sıra, belirtilen mevsimlerde ışık yoğunluğunun kısa süreli olması gece ışık verme süresini de azaltıyor (ortalama olarak gece yarısına kadar sürebiliyor). Ancak mavi renk daha aydınlık bir görüntü veriyor. Yaz döneminde zemindeki yapı, sabahın erken saatlerine kadar ışık yayabiliyor. Gözlemlerle edinilen bilgiler gün ışığı sıcaklığı ve yoğunluğu artıkça ışık verme etkisinin daha uzadığını ve güçlü olduğunu ortaya koydu. Hedef, geleceğin teknolojisini makinalar kullanarak işleyebilmek. Böylece, bahsedilen malzeme asfalt yayma esnasında düşük maliyetlerle eşit ve dayanıklı bir şekilde uygulanabilecek.

Ürün geliştiricileri malzemenin başka türlü kullanımına yönelik fikirleri bulmaya devam ediyor. Bu teknolojinin “karanlık yerler” için çok uygun olduğunu söylemekle birlikte ışığın gece veriminin kalıcı bir yoğunlukta olmasının henüz garanti edilemediğini belirtiyorlar. Bu malzemede doğa da belirleyici. Her ne kadar mavi ışık doğa ve hayvanlar üzerinde rahatsız edici bir etki yaratsa da projektörler veya klasik sokak aydınlatması şeklinde ışık yoğun bir alternatife göre çok daha iyi. Polonya’da uygulamada olan deney projesi, mavi ışığın gizemini görmek isteyen ziyaretçiler için çok çekici. Yine de malzeme, örneğin bisikletin, dinamo, LEDler, reflektörler veya kaska takılan lambalar gibi ışık kaynaklarının yanı sıra “hafif mobiliteyi” gelecekte güvenli kılacak ve devrim yaratabilecek gerçek bir ışık tekniği, etkin ve akıllı çözüm niteliğinde. Tek dezavantajı: Armatür endüstrisi bu gelişmelere pek sevinmeyebilir.