Efsanevi

ABD’nin New York kentinde Carnegie Hall’ın tarihi cephesinin aydınlatması

Metin: Joachim Ritter
Fotoğraflar: Jeff Goldberg/Esto

Tarihi binaların cephe aydınlatmasında bir aydınlatma tasarımcısının derhal müdahale etmesi gereken karışıklık ne olabilir? Çoğu bina cephesinin belli bir mimarisi var ve tasarım için çok fazla oyun alanı kalmıyor. İncelemeye aldığımız projede bina cephesinin ayrıntılı bir çözümden çok daha fazlasını gerektirdiğini görüyoruz. Tasarım zamanla yarış içinde…

Carnegie Hall bir efsanedir. Tasarımı 1891 yılında filantrop Andrew Carnegie tarafından görevlendirilen mimar William Burnet’e ait. Klasik ve çağdaş müziğin ünlü konser salonu New York şehrindeki Yedinci Cadde’de, Central Park’ın iki blok güneyinde yer alıyor.

1987 ve 1989 yıllarında César Pelli&Associates tarafından “Carnegie Hall Tower” olarak adlandırılan 60 katlı ofis kulesi tasarlanmış, aynı blok içinde konser binasının hemen yakınına inşa edilmişti. 2014 yılında Carnegie Hall “Judith and Burton Resnick Education Wing” adlı pedagoji merkezini açtı. Merkezde 24 müzik odası bulunuyor. Bunlardan biri bir orkestraya veya koroya yer verecek yeterlikte büyüklüğe sahip.

Binanın cephe aydınlatması orijinal yapının dokusuna odaklanıyor. Zamanında çok popüler olan yeni-rönesans mimarisini öne çıkartıyor. Işık, efsanevi yapının gerçek özelliklerini gösterebilmek için en ince ayrıntıya kadar giriyor. Carnegie Hall, New York’ta çelik bir konstrüksiyon olmadan sadece tuğlalarla inşa edilmiş en son büyük binalardan biri. 20.yüzyılın sonunda katlar eklemek suretiyle atölyeler inşa edilirken, yapının bellli kısımları etrafına bir çelik kafes kuruldu. Dış cephe dar, Roma döneminde kullanılan, sarımsı renkli tuğlalardan oluşuyor. Ayrıca, içinde Terrakotta ayrıntıları ve kırmızı kahve karışımlı kum taşı var. Carnegie Hall cephesi aydınlatması için planlamalar 2008 yılında başladı. Tarihi ve simgesel yapı daha önce hiç doğru dürüst aydınlatılmamıştı. 125. yıl dönümüne hazırlık yapılıyordu ve Kugler Ning firmasının aydınlatma tasarımcılarına konser binasının aydınlatma konseptini çalışma görevi verildi. Tasarımcılar öncelikle bina cephesinin en önemli özelliklerini tespit etmek için çizimler ve incelemeler yaptılar. Aydınlatma devreye girdiğinde kendine özgü üç cephe optik olarak birbiri ile ilişki kurabilmeliydi. Yapının aydınlatma konsepti 2011 yılında tamamlandı ve hayata geçirilmesi için üç yıla ihtiyaç olduğu belirlendi. O tarihlerde de LED teknolojisi hızla gelişimini sürdürdüğünden, aydınlatma tasarımcıları yaptıkları altyapı çalışmasının geleceğin teknolojilerini kapsayacak şekilde olması gerektiğini biliyorlardı. Planlanan aydınlatmanın kontrolü, hızla gelişen LED teknolojisi ile uyumlu olmalıydı. Carnegie Hall bir ulusal kültür anıtı olarak kabul edildiği için binada yapılacak her tür girişimin, yapıda onarım gereken yere uygulanacak destek sistemlerinin sağlanması adına ayrıntılı araştırmaya ve belgelere ihtiyaç vardı. 125 yıl boyunca çeşitli programlar doğrultusunda gelişimini sürdüren mevcut yapıda, çeşitli inşaat girişimlerine izin verilen bazı bölümlere ulaşmak çok kolay olmuyordu. Aydınlatma tasarımcıları tarafından armatürler için önerilen montaj konumları sıklıkla yapı tekniği açısından çok güvenli olmuyordu. Ayrıca, bu konumlar; Carnegie Hall’ın “çevresine iyi bir komşu olma politikası” kapsamında uygulanacak optiklerin-siperlerin, belli nokta ve sembollerin şartlarını sağlamalıydı. Böylece ışık saçımı ve hemen yakınındaki yapıların istenmeden aşırı aydınlatılması engellenmiş olacaktı.

LED’lerin dağılımı, ışık performansı, montaj türü ve görünür hatların yerleşimini kontrol etmek için yerinde kapsamlı maketler hazırlandı. İki bina cephesinde 13 yere geçici olarak 40 m’den fazla LED armatür dizisi oluşturuldu. Iron Spot tuğlası, Terrakotta ve Lake Metal olmak üzere üç temel malzemenin vurgulanması ve birbiri ile uyumlaştırılması için aydınlatma tasarımcıları sıcak beyaz LED’lere (2700K) karar verdi. Aydınlatma testleri gece yarısı ve sabah saat 06:00 arasında yapıldı. Böylece halkın süren çalışmalarla rahatsız edilmemesine gayret gösterildi.

Aydınlatma programı; nihai aydınlatma tasarımı uygulandıktan sonra bina cepheleri yavaşça aydınlanacak ve izleyici için dengeli-anlaşılır bir görüntü olacak şekilde yapıldı. Carnegie Hall’ın açılışında Richard Malenka’nın özetlediği gibi: “Güneşin batışı ile cepheler yavaşça aydınlanmaya başlıyor ve kesintisiz bir şekilde geceye geçiş yapıyor”… Yüzyıllardan beri Carnegie Hall’da izleyiciyi büyüleyen sayısız klasik konserin yanı sıra binada farklı müzik tarzlarının starları da unutulmaz performanslar sergiledi: Benny Goodman, Duke Ellington, Glenn Miller, Harry Belafonte, Ike&Tina Turner, Nina Simone, Shirley Bassey. Bill Haley&His Comets 1955 yılında bir yardım konseri için sahne aldılar. The Beatles “Birleşik Devletler ve Büyük Britanya arasındaki halklar arası anlayışı desteklemek” üzere ilk tarihi ABD seyahatleri esnasında Carnegie Hall’da iki konser verdi. Hatta 1960’lı yılların sonlarına doğru, Rolling Stones ve Led Zeppelin gibi hard rock grupları da burada konserler verdi. 31 Mart 2016 tarihinde David Bowie anısında Carnegie Hall’da bir anma konseri gerçekleşti. Dünya çapında tanınmış şarkıcılar Bowie şarkılarını kendi tarzlarında yorumladılar. Bir müzik efsanesini kutlamak için artık kendisi de ışık içinde olan bu efsanevi yapıdan daha iyi bir yer seçilemezdi.

Projeye katılanlar:

Yapı sahibi: Carnegie Hall ve New York Belediyesi
Aydınlatma tasarımı: Kugler Ning, New York City/US; www.kuglerning.com