Versailles Sarayı’nda mum yerine LEDler: Fransa’nın bir zamanların en görkemli yapısı için modern pilot alevleri

Orijinalinden daha iyi

Metin: Jo-Eike Vormittag
Fotoğraflar: LEA, Xavier Boymond

17. Yüzyılın ortalarında, halkı tarafından “Güneş Kral” olarak da adlandırılan XIV. Ludwig, Fransa’nın en meşhur ve en güçlü krallarından biri olarak Paris’in kapılarının önünde devasa Versailles Sarayı’nı inşa ettirdiğinde, 72 yıllık hakimiyetinin en üst noktalarına ulaşmıştı. Geniş saray eşrafını heybetli sarayında ve muhteşem bahçelerinde, ışıltılı, şaşalı törenlere davet ederdi. Kral bu etkinlikleri ile bilinirdi. Her gece büyük bir zahmetle fenerler ve mumlar yakılırdı. Saray bugün, bir taraftan Fransa tarihinin önemli bir parçası diğer taraftan vazgeçilmez bir dünya kültür mirası. Partiler ve mumlar geçmişte kaldı. Şu sıralar modern bir aydınlatma uygulanan saray, müze ve halka açık bahçeleri ile kullanılmaya devam edecek.

Fransa’nın artık kralları yok, başkanları var. Saray hakimiyeti yok, modern demokrasisi var. Güneş Kral’ın gösterişli varlığı ve kibirli saray kültürünün yerini artık özgür, eşit düşünce ve eylemler aldı. Versailles Sarayı bugün bir müze, turistleri çeken bir mıknatıs, etkinlik yeri ve daha fazlası; hiç olmadığı kadar etkileyici ve heybetli. Bugün sarayın tamamında hala daha binlerce ışık yanıyor, hem de bir saraya ve içindeki tüm hareketliliğine yakışır şekilde, pilot alevi değil ama LED’lerle. Evet, artık o eski dönemlere kıyasla pilot alevi gerekmiyor veya uygun değil. Eskiden 815 hektarlık bir alana dağıtılmış olan mumlar veya yağ lambaları hızla yanarken, ki bunların hepsi önce yakılması gerekiyordu, bugün ise saray tabii ki en modern teknik kullanılarak aydınlatılıyor. Birkaç yıl önce saray ve bahçeleri kapsamlı ve pahalı bir restorasyon sürecine girdi.

Sarayın temel ve de etkinliklere yönelik aydınlatması da modernize edildi. Öncelikle, çeşmeler ve süs havuzlarının etrafında, geleneksel olarak her yıl gerçekleştirilen “Işıklı müzikli şov”ların sürmesi için çalışan, sarayın kendi kültür derneği Château de Versailles Spectacles (CVS)’ın liderliğinde Laurent Fachart ve Les Éclairagistes Associés ekibinden iyi bir teknik ve de saraya uygun aydınlatma tasarımı çalışmaları istendi. Bu bağlamda saraya uygun ifadesi, estetik ve şıklık anlamlarını taşıdı. Henüz master planı oluşturmadan hedef belliydi: Yeni aydınlatma, ziyaretçileri Kral XIV. Ludwig’in görkemli dönemini hatırlatacak bir ışık ve ortam yaratmalıydı.

Bina cephesinin, geceleri nitelikli bir aydınlatma ile öne çıkartılması istendi. Bu örnek Fransız bahçesinin mevcut peyzaj ögeleri ve özel doğası, yepyeni bir ışık altında göz alıcı olmalıydı. Saray için 2700K renk sıcaklığı olan 900’ün üzerinde iki farklı armatür kullanılmıştı. Şimdi, sarayın bahçe ve park alanlarındaki havuz ve çeşmelerin aydınlatması için müzik ve ışık da eklenecekti. Haziran ile Eylül ayları boyunca her cumartesi günü sayısız ziyaretçi Versailles Sarayı’nın bahçelerinde gerçekleştirilen büyüleyici su gösterilerini izlemek için geliyorlar. Etkinlik bir havai fişek gösterisi ile sona eriyor. Aydınlatma tasarımcıları her sene, çalışmalar kapsamında iç içe girmiş olan bahçelerin bir başka kısmına yeni bir aydınlatma uyguladı. Örneğin, 2015 yılında sarayın batı tarafının aydınlatması kalıcı bir şekilde yapıldı. O yılda ve de takip eden iki yıl içinde Latona ve Neptün çeşmeleri aydınlatıldı. Bunun yanı sıra doğu batı ekseninin büyük bir kısmında yer alan, kral yolu olarak da adlandırılan alanlar, geniş yerleşimli bitkiler, yürüyüş yolları, nadide bitkiler, büyük göletler, muhteşem çeşmeler ve zarif heykelleri ile nihai ve yeni aydınlatmalarına kavuştular. Sadece bu belirtilen dört yıl içinde farklı türde 1700’ün üzerinde ışık noktası monte edildi. Dinamik sekansların ortaya çıkması için her biri ayrı olarak kontrol edilebiliyorlar. Sistemin elektrik tesisatı için 24km’nin üzerinde elektrik kablosu döşendi. Ayrıca 3 km uzunluğunda fiber kablo kullanıldı. Çeşme ve bunların büyük havuzlarında yer alan 300’den fazla su altı projektörü yedi renkte ışık verebiliyor. Sadece bu alanlarda renkli ışık kullanılıyor. Tüm diğer ve görünmeyecek şekilde monte edilmiş olan projektörler, heykel, vazo veya bina gibi dekoratif objelere doğru yönlendirilmiş ve 2700K’lık bir renk sıcaklığına sahip. Sıcak ışık ile tüm obje ve yapılar üzerinde keyifli gölgeler oluşuyor. Işığın kendisi mum ışığı gibi hareketli ve park alanı ve peyzaj ve de yapı çeşitliliğine rağmen büyük değişiklikler gerektirmiyor. Kral XIV. Ludwig’in döneminde saray eşrafının görkemli davetlerinde içinde mum yanan fenerleri hatırlatıyor. Bu tasarımda makalenin başında belirtilen master planının temel fikrinin nasıl uygulandığı görülüyor.

Bir tarafta aydınlatmanın tamamında asıl “Les Grandes Eaux Nocturnes” (Büyük gece su oyunları) etkinliğine yönelik çalışıldığı görülüyor. Diğer tarafta ise bugüne kadar yaklaşık on hektar bir alan üzerinde uygulanan en modern aydınlatma tekniği ile mekânın tarihi, mitolojik ruhu korunuyor ve öne çıkartılıyor. Aydınlatma ile, heykel ve vazoların hatları, bu ögelerin nitelikleri, bahçelerin, bitki dünyasının veya yapıların mimarisinin özellikleri de gözler önüne seriliyor.

Her ne kadar bir siyasi toplum şekli olarak mutlakiyet beraberinde birçok siyasi belirsizliği getirmiş olsa da bugün bizler o dönemlerden kalan mimari mirasa müteşekkiriz. Laurent Fachard’ın aydınlatması ve teknik olanaklar sayesinde park artık hiç olmadığı kadar estetik bir niteliğe sahip. Mavi saatlerin (alaca karanlık) renk oyunları, altın sarısı mimari ögelerin görüntüsü ve de su oyunlarının aydınlatması kimsenin kaçırmak istemeyeceği keyifli görüntüler. Bahçelerin kontrastları mükemmel, alanlar bir sahne oyunu aydınlatmasında gibi tanımlanıyor, gerçekleştirmeye gösterilen ilgi ve özen örnek bir çalışma ve nefes kesici. İzleyici üzerinde büyük bir etki bırakıyor. Özetle, bu proje alanı küresel bir çekim gücü olan, mekânı küresel park aydınlatmasının merkezine yerleştiren bir sanat eseri.

Projeye katılanlar:
Yapı sahibi: Château de Versailles Spectacles (CVS)
Aydınlatma tasarımı: Laurent Fachard – Les Éclairagistes Associés
Işık ve elektro tekniği: Laurent Fachard & Joseph Frey – Les Éclairagistes Associés
Elektronik montaj: Citéos
Armatürler ve lambalar: Eldoled, Mike Stoane Lighting, Kristal süs havuzları, Bega, Xicato, Cree, Citizen.