Aydınlatma gece vardiyasında çalışanlara bir umut olabilir mi?

Geceleri çalışmak sağlığınız için iyi değildir ve kardiyovasküler hastalık ve hatta kanser gibi kronik rahatsızlıklarla bağlantılıdır. Işık tarafından ayarlanan uyku-uyanma döngüsünün bozulması gece vardiyasını günah keçisi yapar ya da aydınlatmayı. Bilim adamları şimdi şu soruyu soruyor; akıllı aydınlatma bu soruna çözüm bulabilir mi? Norveç’teki Bergen Üniversitesi’ndeki araştırmacılar gece vardiyalı çalışanlarının hayatını kolaylaştırmak için şirketlerin kurması gereken aydınlatma türünü belirlemeye çalışan bir çalışmaya başladılar.

Profesör Ståle Pallesen’a göre vardiya çalışmalarının performans, güvenlik ve sağlık için olumsuz sonuçları nedeniyle bu konu çalışılıyor. Proje deneysel ve laboratuvar bazlı olarak yürütülürken yöntem; simülasyon. Uyku sübjektif ve objektif olarak, uyandırma fonksiyonları objektif olarak değerlendiriliyor, performans ise test ediliyor.

Deney, yoğunluk ve renk sıcaklığı ayarlanabilen, tavana monte LED armatürlerle aydınlatılan bir odada, dokuz adet ofis istasyonundan oluşuyor.

Bu gece vardiyası simülasyonlarının ilki için otuz dört öğrenci seçilmiş. Deneyin yürüten Profesör Pallesen tarafından da anlatılan hipotez şöyle; yüksek yoğunluklu ışık olan ortamlarda veya yüksek renk sıcaklığında gece vardiyasında çalışan işçilerin daha uyanık olacağı ve bu ortamın sağlandığı gece vardiyası simülasyonunda işçilerin daha iyi performans göstereceği, ayrıca gece vardiyası bittikten sonra da daha iyi uyuyacakları.

Bunu test etmek için, öğrenci grupları laboratuvarlarda art arda üç gece çalışarak bilişsel testler yapıyor ve uyanıklıklarını ve çalışma performanslarını ölçmek için tasarlanmış diğer görevleri yerine getiriyor. Bir ortamda, 4000K renk sıcaklığı ve 2 alternatif ışık yoğunluğu var; 100lx ve 1000lx. Benzer şekilde, ikinci deneyde de katılımcılar, aynı laboratuvarda 200lx ışık yoğunluğunda art arda üç gece çalışıyor. Ayrıca katılımcılar dönüşümlü olarak, 7000K (soğuk mavi ışık) ve 2500K (sıcak sarı ışık) deneyimliyorlar.

Katılımcı öğrenciler, deneyler sırasında ve sonrasında vücut ısısı ve kalp hızı gibi fiziksel ölçümler, bilişsel ve zihinsel testler de dahil olmak üzere bir dizi testten geçiriliyor ve ayrıca tüm katılımcılar için bir uyku günlüğü tutuluyor.

Üçüncü çalışma, monokrom aydınlatılan ortamda çalışmanın etkilerini ölçüyor. Katılımcılar yine farklı senaryoları deneyimliyorlar. İlkinde 454 nm’de mavi ışık, diğerinde ise 623 nm’de kırmızı ışık. Deney, her bir senaryo için sadece bir gece sürüyor.

Öğrenciler, diğer deneylerde olduğu gibi aynı testlere ve ölçümlere tabi tutuluyor. Hipotez, öğrencilerin mavi dalga boylarına maruz kaldıklarında yüksek yoğunluklu ve yüksek renk sıcaklığına sahip gruplardan beklenen iyileşmelerden bazılarını yaşayacakları yönünde.

Peki vardiyalı çalışma hastalığı nedir? Sağlığa neden zararlı?

Gece vardiyası, 21:00 – 06:00 saatleri arasında gerçekleşen iş olarak tanımlanıyor. Vardiyalı çalışanlardaki sağlık sorunları en çok uyku ile ilgili.

“Vardiyalı çalışma bozukluğu (shift work disorder)” terimi bireyin normalde uyuyacağı bir zamanda çalışmaya bağlı olarak uykusuzluk çekmesi ve/veya uykusuzluğun en az üç ay süre ike yaşanması anlamına gelir. Gece vardiyası biyolojik saat ile çalışma saati arasında bir uyuşmazlığa neden olur.

Araştırmalar gece vardiyasında çalışan bazı işçi grupları arasında vardiyalı çalışma bozukluğu yaygınlığının %44 gibi yüksek bir oranda olduğunu ortaya koyuyor. Önemli bir nokta da, vardiyalı çalışanların göğüs kanseri, koroner hastalıklar, şeker hastalığı ve mide-bağırsak rahatsızlıkları gibi geniş skalada sağlık sorunları ile karşılaşma riski taşımaları.

Gece vardiyasında çalışan işçiler, sirkadiyen ritimleri nedeniyle gece boyunca uyuklama ihtiyacı duyar ve uzun süre uyanık kaldıktan sonra da uyku ihtiyacı artar. Uyuklama ihtiyacı performans açısından olumsuzluk yaratır. Dikkat dağınıklığı, reaksiyonların yavaşlaması, verimliliğin bozulması gibi sorunlar gündüz vardiyasına kıyasla gece vardiyasında çok daha fazladır ve iş kazası raporları da bunu doğrular niteliktedir.

Haber kaynağı: http://luxreview.com/article/2017/10/can-lighting-help-night-shift-workers-