Ankara’nın Kaburgaları – Son Durum
2009 yılında PLD Türkiye editörü Emre Güneş, Ankara’nın aydınlatma direkleri ile ilgili “Ankara’nın kaburgaları” isimli bir makale kaleme almıştı. (Okumak için bakınız.) Aradan geçen 5 senede durumun iyiye gitmediği, aksine projenin genişletilerek uygulandığı Elektrik Yüksek Mühendisi Abdullah Yüksel‘in tespitleri ile gün yüzüne çıkıyor.
Yazı: Abdullah Yüksel
Ankara-Esenboğa ve Ankara Eskişehir yol aydınlatması direklerinin sert esen rüzgara dayanamayarak yıkılanları sökülüyor. Sökülen temel çukurları da betonlanarak hatalı proje ayıbı kapatılmaya çalışılıyor.
Ankara-Esenboğa Havaalanı ve Ankara-Eskişehir yollarının aydınlatılması için hazırlanan proje Türkiye’de ilk kez uygulanarak imalat ve montaj sonrası hizmete sokuldu. Ancak çok kısa bir zaman sonra, yüzlerce direk eğildi, bel verdi, yan yattı ve bir o kadarı da tamamen yıkıldı. Ne var ki bu olaydan ders almak yerine işin boyutu daha da genişletildi. Ankara içinde Samsun-Konya, Çetin Emeç gibi ana yollar ile birlikte Türkiye genelinde birçok kentin ana arterlerindeki yol aydınlatmaları da hiçbir standart ve norma uygun olmadan yapıldı. Aydınlatmalar, montaj hataları da olduğu düşünülen bu projelendirme esas alınarak, uygulandı ve uygulanmaya da devam ediliyor.
Söz konusu yollardaki aydınlatma durumunun gerek mekanik gerekse elektriksel yönden incelenmesi amacıyla Eskişehir ve havaalanı yolunda fotoğraflar çekildi, araştırmalar yapıldı. Bu araştırmalar sonrasında şu sonuçlara varıldı:
1) Direklerin büyük çoğunluğunun eğilip bel verdiği yan yattığı ortaya çıktı. Ayrıca bazılarının yıkılmasından ötürü tamamen sökülerek kaldırıldığı, sökülen yerde oluşan boşluğun üzerinin beton dökülerek kapatıldığı görüldü.
2) Yine yüzlerce direğin, özellikle havaalanı yolu, yaya ve kenar aydınlatması yapan armatürlerinin uçtuğu saptandı. Diğer direklerin de konsollarının büyük bölümünün eğildiği, bayrak ve flama askı lamalarının koptuğu tespit edildi.
3) Yapılan incelemede direklerin eksenel doğrultularının (axial alignment) çok kötü olduğu, bazılarının dışarıda bazılarının ise içeride durduğu anlaşıldı. Direklerin kimisinin de rüzgâr nedeniyle eğildiği ve dönmüş oldukları için yol yerine orta kaldırım, tretuvar gibi bölümleri aydınlattığı görüldü.
CIE (Uluslararası Aydınlatma Komisyonu) ve TEDAŞ standartlarına göre bu tip yollarda direk açıklığı 48-55 metre olarak öngörülüyor. Oysa söz konusu direkler 28-32 metre aralıklarla dikilmiş durumda. Burada da iki şey akla geliyor: Ya iyi hesap yapılmadı ya da kötü niyet var. Hangisi olursa olsun kabul edilebilir yanı yok.
Hatalı proje yapılması nedeniyle sürücüler bir aydınlık bir karanlık noktalardan geçiyor, yani “Zebra Etkisi” ile karşılaşıyor. (Zebraların vücutları siyah-beyaz şeritlerle kaplanmıştır. Zebralar yırtıcı hayvanlardan, örneğin aslanlardan, sürü halinde dört nala kaçarlarken vücutlarında bulunan bu siyah beyaz şeritler uzaktan bakıldığında birbirine karışır. Böylece aslanlar tüm sürüyü bir bütün halinde görür ve hedeflerini seçemezler. Zebraların en büyük savunma silahları da işte bu “Zebra Etkisi”dir.) Hele hele sert esen rüzgâr varsa armatürler de yine kötü projelendirme uygulaması nedeniyle sallandığı için bu etki katlanarak artıyor. Dolayısıyla sürücüler için göz yanılması nedeniyle büyük bir tehlike ortaya çıkıyor.
İncelemeler sırasında direklerde bulunan elektrik bağlantı kutularının orijinal kapaklarının (sigorta ve kablo irtibat klemenslerinin olduğu bölüm) olmadığı da görüldü. Bu kapaklar büyük olasılıkla çalınmış yerlerine gelişigüzel kapaklar (yer yer bantla tutturulan) takılmış. Bazıları da can güvenliğini tehdit edercesine tamamen açık bırakılmış. Oysa bu durum, sigorta kutusunun hırsızların erişemeyeceği bir yüksekliğe konulmasıyla ve kapaklarının da alüminyum yerine plastik gibi ekonomik açıdan uygun bir malzemeden yapılmasıyla çok büyük ölçüde önlenebilirdi.
İlgililerin belirttiklerine göre, hasar ve aksaklıkları gidermek üzere belediye bir onarım ekibi oluşturdu. Bu ekip eğilen, bükülen, yan yatan direkleri tespit edip doğrultmaya çalışıyor. Tamamen burkulan veya devrilenleri ise sökerek kaldırıyor, sökülen direğin yerine de beton dökerek bakım ve onarım işlemini de (! ) tamamlamış oluyor.
Sonuç: Bugün örnek olarak Ankara-Eskişehir yoluna çıkın, yüzlerce aydınlatma direğinin lambasının yanmadığını, kilometrelerce yolun yer yer simsiyah karanlıkta olduğunu göreceksiniz.
CHP Ankara Milletvekili Nazlıaka’nın aydınlatma direklerine dair soru önergesi