Yeni interaktif harita, ışık kirliliğinin şehrinizi nasıl etkilediğini gösteriyor
Yapay ışık, bazı sağlık problemleri ile ilintilendirilmiş durumda ve ayrıca astronomların işini de güçleştiriyor.
Bilim insanları havada olduğu kadar dünyanın okyanusları, gölleri ve nehirlerinde de kirliliğin izini sürüyor. İşte şimdi farklı türde bir kirliliğe, yapay ışığa, detaylı bir bakış sağlayan basit interaktif bir araç var.
Geçen hafta yayın hayatına başlayan Radiance Light Trends web sitesi, gece gökyüzünün halen görece karanlık kaldığı ve bundan çok daha sıkıntılı olduğu yerleri –karanlığı simgeleyen mavi ve siyahların, gece yapay ışık parlamasını simgeleyen yeşil, sarı ve kırmızılarla yer değiştirdiği bölgeler- belirten bir dünya haritası sunuyor.
Web sitesinin kuruluş çalışmalarını koordine eden ve Potsdam’daki Alman Research Centre for Geosciences’ta fizik uzmanı olan Christopher Kyba, “Harita, Dünya üzerindeki ışık emisyonlarını gösteriyor, özellikle de berrak gecelerdeki. Çünkü böyle gecelerde uydular aşağı doğru baktığında yüzeye kadar her şeyi görebiliyor,” diyor.
Yapay ışık; binalardan, sokak lambalarından ve diğer kaynaklardan gelen ışığın olmadığı bir dünyada gelişmiş olan bitki ve hayvanların davranışlarında bozulma yaratıyor. Ayrıca ışık kirliliği insanlarda bazı hastalıklarla da ilişkilendirilmiş durumda; bunlara uyku bozuklukları ve obezite de dahil.
Yapay ışık aynı zamanda, gökkubbenin ayrıntılı gözlemini yapabilmek için karanlık bir göğe ihtiyaç duyan gökyüzü gözlemcileri ve astronomların işini de zorlaştırıyor.
GEOEssential olarak bilinen ve Avrupa Birliği tarafından fonlanan bir projenin parçası olarak oluşturulan bu web sitesi, kullanıcıların belirli bölgelere yakından bakabilmesine ve ışık emisyonlarının belirli bir alanda son yıllarda nasıl değiştiğini görmek için zamanda geriye gidebilmesine imkan tanıyor. Belirli lokasyonları kolayca bulabilmek için haritada yollar, şehirler ve diğer sınır işaretleri görülebiliyor.
Kyba, bu aracın gerek bilim insanları gerekse tüm toplum için kullanışlı olmasını istiyor. “Herkese açık olarak sunulan pek çok uydu verisi mevcut ancak bunların herkese açık olması erişilebilir olduğu anlamına gelmiyor,” diyor. “Amacımız bu aracı herkese sunmak, böylece dünyadaki herkes bu veriye erişebilecek.”
Harita 1992’den 2013’e kadar çalışmış ve şimdi görevi sona ermiş olan casus uyduların verilerini bir araya getiriyor. NASA ve National Oceanic and Atmospheric Administration tarafından ortaklaşa işletilen Suomi Ulusal Kutupsal Yörüngeli Ortak Uydusu, 2012’den günümüze kadar olan verilerin kaynağını oluşturuyor. Yeni bir uydu görüntüsü elde edildiğinde harita otomatik olarak güncelleniyor.
Kyba, bu web sitesini, şehirler tarafından üretilen “yapay ışık” ve “gökyüzü sisinin” nasıl değiştiğini anlama çabalarının bir parçası olarak kullanıyor. Web sitesinin koduna erişimi ücretsiz kılmayı, böylece uydulardan gelen farklı veri setlerini kullanan benzer araçların yaratılabilmesini sağlamayı amaçlıyor.
“Belki birileri de deniz buzu, atmosfer sıcaklığı ya da ağaçların yapraklanma zamanlarına dair veriler hakkında bir şeyler yapmak ister,” diyor Kyba. “Aklınıza gelebilecek her türlü uydu veri seti ile zaman içindeki eğilimleri inceleyebileceğiniz benzer bir sistem yaratabilirsiniz. Başkalarının da bunu kendi amaçlarına uyarlayacaklarını umuyorum.”
Haber kaynağı: https://www.nbcnews.com/mach/science/new-interactive-map-shows-how-light-pollution-affects-your-hometown-ncna981756