Temel aydınlatma bilgisi: Optik karışım

Metin: Prof. Susanne Brenninkmeijer, PLDA

“Optik karışım” teriminin kökü bilim veya renk teorisine dayanır ve nokta, çizgi veya farklı iki renkten oluşan objenin birbirine yaklaştırılması halinde üçüncü bir rengi hayal etme yöntemimizi açıklar. Objektif olarak gerçek bir yüzeyden bahsetmediğimiz için, optik karışım süreci bir fenomen olarak açıklanır.

Optik karışım, belli ki insan gözünün sınırlarını baz alan bir algısal fenomendir. Daha doğrusu, gözümüzün sınırlı çözünürlük gücüdür. Algılanabilir objelerin orantıları açısından, insan algısının kapasitesi gayet sınırlıdır. Normal görme kapasitesine sahip bir okuyucu, göz reseptörlerinin kapasitesinden bağımsız olarak bir sayfayı normal bir mesafede tuttuğunda, cm başına 60 satır görebilir. Objeleri küçültmek veya objeler ve göz arasındaki mesafeyi genişletmek suretiyle bu boyutları değiştirdiğimizde, görme sistemimiz artık belli bir objeyi algılayamaz. Görme alanımız içinde birkaç obje var ise, bunlar birbirine karışır. Farklı renklere sahip olan öğelerde bu meydana gelmez. Ancak mono kromatik objelerde veya sadece beyaz bir zemine göre siyah öğeli farklı gri tonları olanlarda ortaya çıkar.

Bu biçimde uygulanabilecek çeşitli optik karışım şekilleri vardır. Fenomenin ilk kasıtlı uygulamaları resim sanatı alanında görülmektedir. Empresyonizm ve pointilism akımı, rastgele fırça darbeleri veya noktalar ile yaratılan ancak yakından bakıldığında anlaşılamayan eserler belli bir mesafede bulunan izleyiciye oyun oynar. Renk noktaları bütünleşir ancak eser, izleyenden ne kadar uzaklaşırsa, o kadar algılanabilir hale gelir.

Optik karışıma günümüzde sıklıkla ekran görüntüsünde rastlıyoruz. Renkli ekran görüntüsü, çıkarımsal renk sentezi ile birlikte uygulanır. Noktalar biçiminde eklenen üç renk (cyan, magenta, sarı) ve siyah renk, beyaz bir zemine, genelde kağıt üzerine uygulanır. Baskı araçlarıyla bu noktalar, normal bir okuma mesafesinde algılamayacak kadar küçüktür. Grinin farklı tonlarında veya renkli yüzeyler olarak görünürler.

Medya ekranı ve medya yüzey teknolojisinde optik karışım, toplamsal renk sentezleri (RGB karışımı olarak da bilinmektedir) kombinasyonu içinde kullanılır. TV ekranlarında ve bilgisayar monitörlerine yakından bakılsa da, siyah bir ekran üzerindeki küçücük turuncu-kırmızı, menekşe rengi (violet)-mavi ve yeşil ışık noktacıkları fark edilmez. Diğer taraftan, LED teknolojisi kullanılarak medya duvarları üzerinde yaratılan noktalar gayet iyi algılanır.

Hızlı, periyodik dizinler halinde verilen farklı renkli ışık sinyallerinin ekranda gösterimi, bui şlemin yapıldığı hıza bağlıdır ve homojen bir rengin algılanmasını sağlar. Sınır çizgisi 25 Hertz civarında kaydedilir. Her ne kadar sıklıkla böyle olduğu unutulsa da, optik karışımın meydana gelişidir.