Tartu in Light 2018’in ardından

Metin: Dr. Amardeep M. Dugar

Tartu Valgus (TAVA) ya da Tartu in Light, Estonya’nın Tartu şehrinde her iki yılda bir düzenlenen çapraz disiplinli uluslararası bir ışık festivali. TAVA 2018’in ana programında bir atölye, konferans, aydınlatma fuarı, dış mekân enstalasyonları ve iç mekân sergileri bulunuyor.

Ayrıca, daha önceleri olduğu gibi bu yıl da, Tartu’nun kültür organizasyonları ve şirketleriyle işbirliği içinde daha küçük çaplı uydu programlar da düzenlendi.

Atölye

Sabine De Schutter’in düzenlediği bu atölyenin amacı, Tartu’nun mevcut şehir aydınlatmasını araştırma ve geliştirmenin yanı sıra, yurttaş ve ziyaretçilerinin deneyimleyebileceği gerçek ölçekli prototipler yaratmaktı. Şehrin dokusu üzerindeki önem ve etkilerine dayanarak, bir Axis of Light (Işık Ekseni) yaratacak şekilde, Tartu şehrinden atölye için üç mekân seçildi: Estonya Eğitim ve Araştırma Bakanlığı, St. John’s Kilisesi ve Oyuncak Müzesi.

Belçika, Estonya, Almanya, Hindistan, Japonya ve İngiltere’den gelen yirminin üzerinde katılımcı atölyeyi gerçek anlamda bir uluslararası etkinliğe dönüştürmüş oldu. Bu katılımcıların her biri bu üç mekândan birini seçerek üç gruba ayrıldı.

Daha sonra profesyonel aydınlatma tasarımcıları, bu üç grubun her birine, bu mekânlar için bir aydınlatma tasarımı konsepti ve çözümüne ulaşmak amacıyla liderlik ederek dört gün boyunca çalıştı.

Hedef, bu üç anıtsal mekânın gece varlığını geliştirerek kamusal alanda aydınlatma için deneysel bir zemin oluşturmaktı. Bu mekânları birer kent simgesine dönüştürecek aydınlatma konseptleri tasarlandı.

Mekân 1: Estonya Eğitim ve Araştırma Bakanlığı

Atölye lideri: Johan Röklander

Tema: “İçindeki Kalp” – eğitimin canlı, samimi ve oyuncul hale geldiği yer

Konsept: Eskiden banka olan bu binanın, mimarın bir mabede girmek şeklindeki ilk fikrini yeniden yaratmak ve binanın ruhunu sergilemek. 1935’te mimar Arnold Matteus tarafından tasarlanan bu bina bir sanat sentezi: Bir kadın ve bir erkeğin koyu renk bronz figürleri, açık renk dış duvarlarla kontrast oluşturur. Bugün bu mekân, Estonya’nın eğitim ve araştırma merkezi olarak büyük önem taşımakta.

Binanın, iki farklı türde işlem gerektiren iki görünür ön cephesi bulunuyor: ana yol cephesi ve giriş cephesi. Anayol cephesindeki dikey unsurlar, sıcak beyaz ışıkla formel bir tarzda vurgulanıyor. Giriş cephesi, büyük salon ve bu cephenin baktığı çevre düzenlemesi yapılmış olan park canlı, samimi ve oyuncul bir aydınlatma için gerekli alanı sağlıyor. Renkli ışık örgüsü ve ağaçlardan süzülen gölgeler giriş cephesindeki şenlikler için mükemmel zemini oluşturuyor. Girişin ön tarafındaki yürüme yolunda bulunan alçak armatürler gelenleri samimiyetle karşılayan bir yol oluşturuyor. Estonya’nın ilk Eğitim Bakanı olan Peeter Pold’un heykeli, içindeki kalbin sembolik anlamını ortaya çıkaracak şekilde aydınlatılmış.

Mekân 2: St. John’s Kilisesi

Atölye lideri: Dr. Amardeep M. Dugar

Tema: “John’ların Aydınlanma Anı” –  her John’un, Estonya’nın dini inançlarının serüveni hakkında farkına varması gereken şey…

Konsept: Gotik stildeki bu 14. yüzyıl tuğla kilisenin anlatısı ziyaretçileri, ışık vasıtasıyla Estonya’nın farklı dini inanışlarıyla ilgili deneyimsel ama aynı zamanda hassas bir yolculuğa çıkarıyor. Bu yolculuk, Estonyalıların yeryüzü inancı dedikleri animistik dinlere inanıp orman ağaçlarına taptıkları eski Hristiyanlık öncesi çağdan, pek çok Estonyalının yeni dine geçtiği Hristiyanlığın gelişine kadar sürüyor.

Kilise binası ve yakınındaki meşe ağacı, eski dinden yeni dine geçişi betimlemek için koru, ibadethane ve geçit olarak üç bölüme ayrılmış. Mavi-yeşil ışıkla aydınlatılmış meşe ağacı, ağaca tapınmayı betimlerken sıcak beyaz ve amber tonlarında aydınlatılan kilise payanda ve duvarları Hristiyan ibadetini betimliyor. Pencerelerden sızan mavi-yeşil ışık, eski dinin, halk hikayeleri aracılığıyla yeni dinin arasında nasıl hayatta kaldığını tasvir ediyor. Ayrıca farklı unsurlar için kullanılan mavi-yeşil ve amber-sıcak ışık kombinasyonu da farklı inançların Estonya devletinde birbirine sımsıkı bağlı olarak nasıl özgürce yan yana hayatta kaldığını gösteriyor. Muhtemelen Tartu yurttaşlarını model alan kilisenin eşsiz terakota heykelleri de amber ışıkla aydınlatılmış. Bu da kiliseye “Halk Kilisesi” denmesinin nedenini açıklıyor.

Mekân 3: Oyuncak Müzesi

Atölye liderleri: Ruta Palionyte ve Simas Rinkevicius

Tema: “Harikalar Işığı” – oyuncakların sizi tavşan deliğinden harikalar diyarına götürmesine izin verin… ve ışıktan oluşan çocuk bahçesinde içinizdeki çocuğu serbest bırakın!

Konsept: Müzenin mevcut arşivi ve kukla tiyatrosuyla birlikte Alice Harikalar Diyarında gibi masallardan ilham alan bu anlatı, mekânın gerçek kimliği ve karakterini ortaya çıkarıyor. Oyuncak Müzesi’nin sokak kenarı dikey kesitinden oluşan bu oldukça uzun mekân, müzenin arka bahçesiyle birlikte bitişikteki kukla tiyatrosu ve idari binalarla, ışıkla keşfe çıkmak için eşsiz bir palet sağlıyor. Sokak kenarındaki pencereler, gölge oyunlarıyla yetişkinlerin “gerçek” siyah beyaz dünyasını göstermek için kullanılmış.

Ziyaretçiler, pencereleri takip ederek müzenin arka bahçesine koştururken yalnızca müze ve tiyatronun gerçek oyuncak ve kuklalarının gölgelerini pencerelerde görebiliyor. İdari binada herhangi bir oyuncak bulunmadığından ziyaretçiler bu binanın pencerelerinde elleriyle nasıl hayvan gölgeleri yapabileceklerini anlıyor. Arka bahçe kapısı, ziyaretçilerin, çocukların “sihirli” renkli dünyasına girebilecekleri “tavşan deliği” olarak kullanılmış. Müze ve tiyatronun oyuncakları geceleri canlanıp arka bahçeye koşturuyor ve ışık ile renk sayesinde sihirli oyunlarını, interaktif, oyuncul ve bazen de ürpertici bir şekilde oynuyor. Harikalar ışığını yaratmak için çift renkli filtreler ve suya iç yansışma kullanan basit ışık ve renk ilkelerinden faydalanılmış.

Konferans

Johan Moritz ve Tina Wikström’ün düzenlediği aydınlatma tasarımı ve ışık sanatı üzerine iki günlük konferans, ışık festivalinin resmen halka açıldığı atölye haftasından hemen sonra düzenlendi.

Mesleki eş düzeyler arasındaki bu etkinliğin amacı, ışık konusunda algı, kamusal alan veya araştırma yapan farklı geçmişlerden tanınmış konuşmacıları yeni başlayanlarla birleştirerek profesyoneller, sektörler ve belediyeler arasında bilgi değişimi sağlayan bir platform yaratmaktı.

Konferansın ilk günü, “Değişen Dünyada Esnek Tasarım” başlıklı daha akademik bir konuyla aydınlatma tasarımına ayrılmıştı. Konferans, Dr. Amardeep M. Dugar’ın açılış konuşmasıyla başladı. Dugar konuşmasında, “Yavaş Tasarım”ın akıllı aydınlatmanın hızlı dünyasında nasıl bir bölüm başlığı olabileceğini açıkladı. Claire Tomara ise konuşmasında kamusal alan aydınlatmasını şekillendirmede halk katılımının nasıl kullanıldığını tartıştı. Emre Güneş, ilgi çekici bir konuşmayla LED’lerin bir mucize mi, yoksa bir lanet mi olduğunu sorguladı. Johan Röklander konuşmasında genel tasarımla entegrasyonun nasıl ışığın en iyi biçimi olduğunu açıkladı. Lina Farje, projesini, çıkarları genellikle şehir planlamasında dikkate alınmayan grupları olaya dahil etme sürecini tartışmak için bir çıkış noktası olarak tanımladı. Dario Nunez Salazar konuşmasında #humancentric, #smart #IoT gibi aydınlatma tasarımındaki en yeni trendleri sorguladı. Son olarak Sabine De Schutter şehir aydınlatması stratejilerine katkıda bulunan aydınlatma tasarımı atölyeleri düzenlemekle ilgili hikayelerini paylaştı.

Konferansın ikinci günü, sanatçılara, fikirlerini daha edimsel bir tarzda ifade edebilecekleri bir fırsat sunan ışık sanatına ayrılmıştı. Mischa Kuball, Immanuel Pax, Taavi Suisalu, Monica Ruiz Loyola, Jacob Taekker, Timo Toots ve Carl Michael von Hausswolff gibi etkili sanatçılar ışıkla ilgili çeşitli sıra dışı keşiflerini şehir ve kamusal sanat için bir araç olarak ifade etti. Kristel Saan, Liisa Hirsch, Johannes Luik, Aivar Tonso ve İsimsiz bir sanatçı gibi diğer sanatçılar ise çeşitli performanslarında sanatçıların yaratıcılık boyutlarını ifade etti.

Sonuç

TAVA 2018, kurulu çevrelerimizin sakinleri olarak insandan odağımızı ayırmadan aydınlatma teknolojileri, ışık sanatı, aydınlatma tasarımı ve insani etkileşimi arasında verimli iş birliklerinin nasıl var olabileceğini betimleyen iyi bir örnek…

Haber kaynağı: https://illumni.co/lighting/tava-tartu-in-light-2018/