OLED Aydınlatmanın Kısa Tarihçesi
Elektrik verildiğinde ışık yayabilen yarı iletken malzemelerden oluşan OLED’ler, LED’lerin aksine organik ve karbon bazlı malzemelerden yapılır. Dünyada da son dönemlerde OLED’e çok yatırım yapıldığı gözleniyor. Bu durumun temel sebebi, OLED’in, birçok zorluğa rağmen, en umut verici yeni nesil aydınlatma teknolojilerinden biri olması.
OLED’lerin çalışma prensipleri LED’lerden oldukça farklı. LED’ler, nokta kaynaklı aydınlatma sağlarken; OLED aydınlatma cihazları, yüzey alanı boyunca ışık yayan ince panellerden oluşuyor. OLED’ler üniform yaygın ışık panelleri sağlarken aynı zamanda, şeffaf ve esnek bir hale getirilebiliyor. LED’lerin her zaman daha verimli olduğu tahmin edilse de (US DOE gelecek verimliliği hedefi watt başına 150 lümen (lm / W) ) OLED’ler daha yüksek verim sağlayabilecek potansiyelde. OLED’leri LED’ler karşısında avantajlı kılan özellikler ise, daha fazla tasarım esnekliği sunması ve hiçbir toksik metal içermeyişi. OLED’ler şu an maliyetli gözükse de gelecekte üretim teknolojilerinin ucuzlayacağı ve büyük boyutlu panel üretiminin sağlanacağı düşünülüyor: örneğin, ink-jet baskı ve roll-to-roll baskı gibi.
Geçtiğimiz birkaç yıl boyunca OLED teknolojisinin hızlı ilerleyişine tanık olduk. Light+Building 2012 de, birkaç firmanın etkileyici yeni OLED aydınlatma cihazları ve yenilikçi aydınlatma tasarımlarına sahne oldu. Tüm gösteri OLED’ler üzerineydi. Çoğu uzman da, OLED teknolojisinin LED ve CFL lambalar ile birlikte, gelecekte aydınlatma pazarında önemli bir rol oynayacağı konusunda hemfikir olduğunu beyan ediyor. Gerçek piyasada ise 2014-15 civarında atılım bekleniyor.
Bugün piyasadaki durum nedir?
İlk OLED aydınlatma armatürü 2008 yılında OSRAM tarafından tanıtılmıştı. Ünlü aydınlatma tasarımcısı Ingo Maurer tarafından tasarlanan masa lambasında 10 adet OLED panel kullanılmıştı. Ve OSRAM şimdiye kadar sadece 25 armatür üretebildi. (Her birinin maliyeti 25,000 Euro!) Bugün bazı şirketler yüksek kaliteli OLED lambalar üretiyor ama hala en ucuz OLED lambaların fiyatı 500 Amerikan Doları.
Philips ise 2009 yılında, ‘Lumiblade’ markası altında OLED paneller sunan ilk şirket oldu. Lumiblade paneller genellikle tasarımcılara sunuluyor. Bu sayede üretici ve tasarımcılar yeni teknoloji ile çalışma fırsatı buluyor. Philips, çoğu zaman elit ticari tesislere panel satıyor. Aston Martin’in yeni showroomundaki tavandan sarkan 800 Lumiblade paneller, bu duruma iyi bir örnek.
Örnek aydınlatma panelleri sunan diğer şirketler ise; OSRAM, Lumiotec, LG Chem, Panasonic Idemitsu OLED Aydınlatma, Verbatim, Fraunhofer Enstitüsü ve Konica Minolta. Yakın bir gelecekte de daha fazla şirketin bu panel halkasına eklenmesi bekleniyor.
Bu OLED paneller, aydınlatma dünyasındaki en verimli materyaller değil (sadece 15 lm / W lm / W 50), boyut olarak küçükler ve sert cam yüzeylerden yapılıyorlar. Fraunhofer, piyasaya ‘Tabola’ markası altında şeffaf paneller sunan ilk ve tek şirket. Verbatim ise kullanıcıya, anında ışığın rengini seçebilecekleri, ayarlanabilir paneller sunuyor. Bazı şirketler ise -LG Chem gibi- enerji verimliliğine odaklanıyorlar. Piyasadaki en büyük OLED panel bugün Lumiotec ‘in sağladığı 15×15 cm panel.
Yüksek fiyatı nedeniyle OLED paneller hala sadece bu tür pahalı objelerin bulunduğu mekanlarda ya da sergi salonlarında kullanılıyor. Düşük etkinlik, düşük parlaklık ve düşük üretim kapasitesi, bu teknolojinin genel ve ticari pazarlara girmesini hala engelleyebilen bir sıkıntı. Oysa ki bazı analistler, aslında OLED’lerin CFL ve LED ile rekabet edebileceğini ve bir niş teknolojisi olarak kalmayacak kadar güçlü olduğuna inanıyor.
OLED Endüstrisi
OLED aydınlatma son birkaç yıldır, yatırım ve ilgi adına oldukça çok şey gördü –yüksek maliyetlerine rağmen temiz ve verimli teknolojiler, büyük devlet yatırımları ile güçlendi. ABD Enerji Bakanlığı, çeşitli OLED projelerini desteklerken; AB fonu ve ticari kuruluşların üniversitelerle işbirliğine gidişi Avrupa çapındaki OLED aydınlatma projelerini teşvik etti. Bunların haricinde Japonya, Kore, Tayvan ve Çin’deki firmalar zaten OLED aydınlatma konusunda oldukça aktifti ve bu durum hala sürüyor. Aslında teknoloji ve uzmanlığını birçok OLED ekran ve aydınlatma paneli (televizyonlar, tablet ve cep telefonları için) arasında paylaştırmış olan Samsung ve LG gibi OLED ekran üreticileri de bu konuda, ayrı bir avantaja sahip.
Onlarca şirket OLED aydınlatmaya yatırım yaptı: Universal Display, Novaled, Philips ve OSRAM gibi üreticiler bunlardan bazıları. Neredeyse tüm büyük aydınlatma şirketlerinin de aktif bir OLED programı var. Ama OLED teknolojisi için zorluklar devam ediyor. Panellerin daha parlak, daha verimli ve daha uzun kullanım için dayanıklılaştırılması gerekiyor. OLED’ler için gerekli olan renk-ayarlanması, esneklik ve şeffaflık gibi gelişmiş özellikler de üretim için henüz hazır değil.
Bugün OLED’lerin karşılaştığı en önemli sorun ise yüksek fiyat. Ucuz üretim süreçleri henüz oluşmadığından firmaların üretim kapasiteleri oldukça sınırlı. Teknoloji de henüz emekleme aşamasında olduğu için, birilerinin milyarlarca dolar yatırım yaparak büyük kapasitelerle üretim yapılabilen bir tesis kurması henüz olası değil. Ama 2014-15 yıllarında teknoloji beklenen çıtaya ulaşmış olursa, şirketlerin seri üretime yönelik büyük yatırımlar yapabileceği düşünülüyor.
Bu makale, OLED-Info.com (http://www.oled-info.com/) sitesi OLED web editörü Ron Mertens tarafından yazıldı. Mertens 1998 yılından bu yana OLED teknolojisi ve endüstrisi için kapsamlı rehberler hazırlayan önemli bir aydınlatma yazarı. Son çalışması OLED El Kitabı’nın (http://www.oled-info.com/handbook/) 2012 baskısı Nisan 2012’de çıktı.
Metnin orijinali için: http://lighting.com/history-oled-lighting/