“Medellín’in Işıkları“
Kolombiya’da Medellín Belediyesi ve Aburrá vadisi için bir aydınlatma konsepti çalışması
Metin: Roger Narboni, Pascal Chautard
Kolombiya’nın Medellín kentinde ilk defa bir aydınlatma master planının oluşturulmasına ilişkin profesyonel bir çalıştay gerçekleştirildi. Hedef, çalıştaydaki katılımcılara Medellín semtinin çevresini tasarlamak için gereken çalışma metodu konusunda bilgi vermek oldu. 41 uzman (Orta ve Güney Amerika’nın çeşitli ülkelerinden gelen aydınlatma tasarımcıları ve mimarlar, Medellín’in kamu kuruluşlarından gelen mimar ve mühendisler ve Şehir Planlama Kuruluşundan gelenler) çalıştaya katıldı. Sadece altı gün içinde 2,636 milyon nüfuslu kent için bir aydınlatma master planının temeli oluşturulacaktı. Kentin komşu bölgeleri ile 2030 yılında yürürlüğe girecek olan kurallar nedeniyle kaçınılmaz olarak karanlıkta kalacak olan altyapının da bu kapsamda değerlendirilmesi gerekiyordu. Medellín belediyesi daha önce geliştirme araştırmaları (Aburrá vadisinin BIO 2030 araştırması) yaptı ve kentin imar planı 3 Kasım 2014 tarihinde onaylandı.
Çalıştay, Belediyenin yönetim binası olan Medellín köşkünde, Medellín’in ticari kamu kuruluşları (belediyeye ait kamusal aydınlatmanın yenilenmesinden ve bakımından sorumlu olan), Belediye İmar Geliştirme Kurumu ve de Medellín ‘in kent planlama kuruluşları iş birliğinde gerçekleştirildi. Çalıştay, dünya çapında 120’den fazla ışık master planı için araştırmalar yapan aydınlatma tasarımı ofisi Concepto’dan Fransız aydınlatma tasarımcısı Roger Narboni tarafından yönetildi. Bunun yanı sıra çalışmalara Şili’de oturan Fransız aydınlatma tasarımcısı Pascal Chautard, Fanny Guérard, Concepto’nun Fransız aydınlatma tasarımcıları ve de Kolombiyalı mimar David Vanegas katıldı.
Medellín’i hem gündüz hem de geceleri gördükten, kentsel geliştirme stratejileri ile Medellín’in halen mevcut olan aydınlatmasına yönelik analizi ve aydınlatma konseptini geliştirme metodu ile ilgili sunumları dinledikten sonra, ki sonuncusu birçok Fransız ve yabancı aydınlatma konseptleri üzerinden gösterilmişti, katılımcılar, analizlerden çıkan soruları işleyebilmek için yedi gruba ayrıldı. Sonra kendilerinden konu ile ilgili olarak ilk fikirleri istendi. Yedi grup, kentsel ışık stratejilerinin geliştirilmesi konusunda deneyimi olan Fransız aydınlatma tasarımcıları (Virginia Nicolas, Frédérique Parent, Loeiza Cabaret, Raphael Girouard), bir Fransız peyzaj mimarı (David François) ve bir Fransız filozof ve aydınlatma tasarımcısı (Alice Adrien) tarafından yönetildi.
Fransız grafik tasarımcısı Vincent Devillard, katılımcılara dağıtılan çeşitli belgelerin tasarımından sorumluydu. Bu şekilde Kolombiya kültürü hakkında bilgiler edindiler. Grafikler aynı zamanda çalıştayda günlük bazda yapılan ilerlemeyi ve konsept ve grafik sonuçlarını Medellín Köşkü’nün odalarından birinde sergilemek için kullanıldı. Bunun dışında Vincent, çalıştay için her gün güncelleştirilen bir blog hazırladı. Blog Lightechture dergisinin Internet sayfası üzerindeydi ve Iluminet üzerinde gönderiliyordu.
Mevcut gece ortamı: Dağın eteklerindeki şehir
Gece Medellín’e geldiğinizde uzaktan “laderas” olarak bilinen dağ etekleri boyunca sayısız turuncu renkli ışık noktacıkları görürsünüz. Bunlar neredeyse dağın simsiyah olan kısmına kadar uzanır. Bu alanlar kapkaranlıktır, çünkü orada yerleşim yoktur. Aşağıda ise ilk izlenimin aksine çok daha ışıklı bir ortam ile karşılaşılır.
Işık kirliliği, bölgedeki hakim olan nemli hava ve yoğun bir kentleşmeye maruz kalan vadideki ışıklar nedeniyle Medellín üzerinde gökyüzündeki yıldızları görmek mümkün değil, en azından şimdi değil.
Sayısız turuncu renkli ışık noktacıkları gayri resmi kurulan yerleşimleri veya “barrios”lara hizmet ediyor. Uygulamada ışık noktaları ikonik ve neredeyse şiirsel bir gece görüntüsü veriyor. İşlevsel ve sistematik bir fikirden yola çıkan bu görüntüler artık topoğrafi ve tipik kentleşme ile ilişkili ve bu bağlamda tartışılıyor ve değerlendiriliyor. Vadi görüntüsü – vadinin gece görüntüsü – farklı büyüklükte ve sıklıkta yerleştirilen bir ışık dizisi şeklinde nehrin konumunu öne çıkartıyor. Nehrin kontrollü bir karanlık içinde kalması istenmiş.
Bu ışık noktaları, kentin farklı semtlerinin tüm kamuya açık bölgelerini karanlıkla birlikte eşit tutma gibi bir siyasi iradeyi ifade ediyor ancak bununla birlikte güneydeki zengin yerleşim bölgelerinin gece görüntülerine tamamen zıt bir görüntü oluşturuyor. Bu bölgelerde binalar birbirine yakın ve yüksek. Kamusal aydınlatma uzun bakış mesafesinde neredeyse görünmeyecek şekilde gizlenmiş kalıyor. Bu şekilde “barrios”un gece görüntüsü Medellín belediyesi tarafından desteklenen, kentin sosyal gelişmesinin vitrinine dönüşüyor.
Nöronlardan yola çıkarak oluşturulan fikir
Medellín şehri ve Aburrá vadisinin ışık master planı, sinir sistemi ile ilgili bir fikirden yola çıkarak geliştirildi. Bu da coğrafi bölgelerin ve gece konularının, gecenin saatine, geceleri ağırlık nokta merkezlerinin gelişimine ve türüne göre ışık konsepti ile işleneceği anlamına gelir. Semtlerin, karanlıkla birlikte orada oturanlar tarafından nasıl büyüdüğü, güçlendiği, üst üste geldiği, ağ oluşturduğu ve birleştiği incelenir. Çalıştayda farklı konu alanları tartışıldı ve her biri ayrıntılı bir şekilde ele alındı.
Vadinin görüntüsü: Geceleri vadi. Kesintisiz bir şekilde birbirini takip eden farklı büyüklükte ve ışık yoğunluklu ışık noktacıkları ile nehrin akışı öne çıkartıldı; nehrin kendisinin kontrollü karanlık içinde kalması istendi.
Karanlık altyapı: Gece görüntüsü kapsamında olağanüstü yıldızlı gökyüzü, belli bir strateji ile dengelenecekti. Strateji ile alanın tamamı ve karanlık bölgelerin zamana bağlı dağılımı ekolojik koridorlar ile (uzunlamasına, çaprazlamasına ve yarlar ve kenarlar boyunca) tanımlanacaktı.
Kenarların hakim olduğu şehir: Yaya yolu, aydınlatmasından oluşan kesintisiz bir ışık zinciri ile öne çıkarılacaktı. Böylece ışık, halka eşlik edecek ve gecenin ilk yarısında yeşil kenar alanları aydınlatarak kentleşmenin gece sınırlarını çizecekti. Gelecekte Medellín’in gece görüntüsünün ters çevrilmiş halini sunacak olan yedi tepeli şehir, karanlık üç boyutlu şekillerden oluşuyor. Bunlar insanların kent hakkında sahip oldukları izlenimde önemli bir rol oynuyor.
Şebeke hatlarının şehri: Şu sıralar Medellín’in coğrafyası ile bağlantısından tamamen çıkartılmış olan sokak ve kamusal toplu taşımanın yer üstü altyapısı ve geceleri kentin gündüz görüntüsünden tamamen farklı role sahip olan sahneleştirilmiş sembolik ögeleri. Nehre paralel olarak giden tramvay hattı, ışıklandırılmış istasyonu , çevredeki aydınlatılmış kamusal alanın genişlemesinin gelecekteki taşıyıcıları olacak bir dizi renkli ışık incileri olarak görünecek. Şehrin eski ve bugünkü sosyal planlamasına özgü teleferik sistemi Medellín Metrocable de renkli ışık ile tanımlanacak. Böylece geceleri teleferiğin wagonları ile dağın eğimi anlaşılacak. Aşağı doğru hızla akan “quebredas” olarak anılan su kütleleri ile öne çıkan şehir ve de suyun yardımı ile oluşan vadiler Medellín’in büyük alanının özelliklerinden birkaçı. Quebredas’ların geçtiği kamusal alanın tanımlanması için ışık kullanılacak ve törensel hava yaratacak ortamlar oluşturacak. Orada ışık, kamusal bir yangın yerinin rolünü üstlenecek ancak suyun varlığını hatırlatmaya da yardımcı olmaya devam edecek.
Düz çizgide konumlandırılmış bir botanik parkın etrafına yapılandırılmış olan nehir kenti. Medellín nehri (veya Aburrá nehri) tüm şehrin içinden geçiyor. Nehir, şehrin oluştuğu yer ve herkes tarafından bu şekilde hatırlanıyor. Sanayileşme ve kentleşmeden dolayı çok zarar görmesine rağmen gelecekte olası yeni etkinliklerin odak noktası olacak. Nehir kentsel hareketin sembolü. Çalışmalar kapsamında, şehrin su akışı ile barışık olması, tekrar nehir boyunca veya üzerinde kamusal alanların oluşturulması, bunlara yeni kullanım amacı verilmesi ve halkı çevre ile uyumlu yeni etkinliklere teşvik etmek öngörülüyor. Böylece nehrin biyolojik bir koridor olarak tekrar işlev kazanması sağlanacak. Önerilen ışık konsepti, karanlıkla birlikte her türlü faaliyetin yapılmasına olanak sağlayacak şekilde tasarlandı. Doğaya açık, planlı karanlık kabul edilir ve kent ekseni daha güçlü algılanacak şekilde. Işık sinyalleri baz alınarak oluşturulacak “oyunlar” nehrin düz yönünü canlandıracak. Nehir hattı yeni yaşamının bir sembolü olarak köprü ve iskelelere yaklaştığında mavi renkli olarak ışık verecek. Kıyı şeridi ise umutla canlanması beklenen gündüzün ve gecenin hareket zenginliğini sağlamak için gölgede kalacak.
Bugün Medellín’de görülen sosyal eşitsizliği farklı bina yükseklikleri ile sergileyen kentin silüeti yüksek binalar için, zarif ışık programları geliştirebilir, böylece Medellín’in yeni gece görüntüsünde kendine düşen payı alır ve aynı zamanda çevreye, özellikle karanlığa bürünmüş tepelere bakışa olanak sağlar. Genişletilmiş olan kent merkezinden geniş alanlı bir kent yenileme projesini taşıması bekleniyor. Bu kapsamda aydınlatma tesisleri ve ışıklı ortamlar oluşturulacak. Bunlar öncelikle yayalar için yapılacak. İki ana yol güzergahı tespit edilebilir. Buralardan turistler ve kent halkı, şehrin merkezindeki ve şehrin yoğun dokusu içinde tarihi binaların ve görünen yüksek binaların yeni aydınlatma tasarımlarını, gece perspektifinde keşfedebilir. Meydan, bahçe ve buluşma mekanlarında da geleneksel tasarımları olan ışık çözümleri uygulanabilir.
Çok farklı adları olan ancak bariz sinyal ve işaretlerden yoksun semtlerin şehri. Bu konu ile ilgili aynı şikayet, analiz aşamasında katılımcıların çoğundan geldi. Kentsel aydınlatma bu bölgelere gece bir kimlik katmaya çalışacak. Bunun için bölgelerin merkezi noktaları ve lokasyonları için özel gece atmosferi geliştirilecek, Işıktan bir yama çalışmasını andıracak ışık ögelerinin de tanımlanması isteniyor. Gece görüntüsü için Medellín halkının çok iyi bildiği renkli yatak örtülerini andıran renkli ışık düğümlerinden oluşan bir ağ.
Kent, saatlere göre ayarlanan önerilen ışık stratejisini, gecenin saatlerine bağlı olarak bir dizi ışık akışı şeklinde uygulayacak, Medellín’e özgü değişiklikleri dikkate alacak. Sabahları kuzeyden güneye (izinsiz yapılan yerleşim yerlerinden iş yerlerine doğru) aksi istikamette, karanlık oluşurken ise çok yoğun bir halde tüm akan ışık hatları bir araya gelerek birleşecek.
Tüm bu aydınlatma önerilerinin temelinde, bugünün ve geleceğin kullanımlarının, bugünün ve yarının gece hayatının dinamiğinin, ister gündelik ister törensel türde olsun, ayrıntılı analizi yatıyor. Amaç, tüm semtlerde yaşayanlara hemen kaldıkları yerin yakınında ışık sunmak, yaşam sevinçleri için semboller oluşturmak ve kentin eşsiz tropik kimliğini ortaya çıkararak bunu göstermek. Bu öneriler uygulamaya alındığında Medellín kentinin halkı kendisini emniyette ve rahat hissedecek ve Aburrá vadisinin üzerindeki muhteşem yıldızlı gökyüzünü tekrar keşfedecek ve bunun kıymetini bilecek.