Mavi Işık ve Kanser İlişkisi
Bizler; bir önceki jenerasyonumuzdan daha az uyuduğumuz hiç durmayan bir dünyada yaşıyoruz. Yapay ışıkların her an hazır halde olabilir yapısı, saatin önemi olmadan, çalışmayı ve sosyalleşmeyi kolay hale getiriyor. Bu da birçok sağlık uzmanının yapay aydınlatmalara bu denli maruz kalmanın sağlığımız üzerindeki etkilerini incelemeye yöneltiyor.
Göreceli olarak yeni bir teknoloji olan LED’ler ve bazı LED sokak aydınlatmaları, bu anlamda uzmanlara göre “tehlikeli” gruba giriyor. Hatta bazı yorumcular LED’ler, mavi ışık ve kanser arasında bir bağlantı kuruyor. Buna rağmen, birçok şey gibi, gerçek bundan çok daha karmaşık.
Yeteri kadar uyumak sağlıklı olmanın en önemli koşullarından biri olarak biliniyor. Uyku “fiziksel ritim” diye adlandırılan bir vücut mekanizması ile düzenleniyor. Fiziksel ritmimiz sayesinde beynimize uyku hormonu olarak bilinen “melatonin” üretimi sinyali gidiyor. Bu biyolojik süreç, aydınlık/karanlık zamanlamasına göre gelişiyor ve gece olduğunda beyin uykuya geçmesi gerektiğine dair vücuda bir uyarı gönderiyor.
Peki LED’ler bu tablonun neresinde duruyor? Burada önemli olan nokta; geleneksel aydınlatmalara oranla mavi oranı oldukça yüksek olan LED’lerin yaydığı ışığın kalitesi. Harvard Üniversitesi gibi bazı araştırma merkezlerinde yapılan çalışmalarda azalan melatonin seviyesi ve mavi ışık arasında bir ilişki olduğuna dair sonuçlar bulunuyor.
Uyanık ve farkında olmak gibi, mavi ışığın gün içinde yararlı etkileri de bulunuyor. Ancak geceleri, mavi ışık dalga boylarının (diğer başka birçok renkten çok daha fazla oranda) melatonin üretimini baskıladığı kanıtlandı. Bu yüzden fiziksel ritim bozukluklarına ve sonuç olarak da sağlık problemlerine neden oluyor.
Şu oldukça açık ki yeteri kadar uyku uyumak önemli. (Yetişkinler için genel olarak bu süre gecede 7-8 saat olarak kabul ediliyor) Bu yüzden geceleri yapay ışığa maruz kalma oranını kısıtlamak alınacak akıllıca bir önlem olacaktır. Buna rağmen, LED’lerle ilgili bazı riskli durumlarda çözüm bu kadar basit olmayabilir ve daha derine inmek gerekebilir.
Yapay aydınlatma sadece lambalarla, tavan ışıklarıyla evimizde ya da iş yerimizdeki aydınlatmalarla sınırlı değil. Aslında bu tip aydınlatmalar en az rahatsızlığa neden olan ışıklar olarak kabul ediliyor çünkü direkt olarak gözümüze girmiyorlar. Ancak televizyonlar, bilgisayar ekranları, mobil telefonlar, diğer elektronik cihazlar yüksek oranda mavi ışık yayıyor ve bu ışık direkt kullanıcının gözüne giriyor. Bu tip cihazların geceleri devam eden kullanımı ise kesinlikle fiziksel ritim bozukluklarına ve sağlık açısından negatif etkilere neden oluyor.
Benzer bir şekilde sokak lambalarından insanların gözüne gelen ışık da genellikle oldukça minimaldir. Bu yüzden yayalar ve sürücüler sokak aydınlatmalarından gelen mavi ışığa fazla maruz kalmazlar. 2013 yılında Manchaster’daki Trafford Konseyi tarafından yayınlanan Sağlık Etkisi Değerlendirmesi’nde genel olarak yapay aydınlatmalarda bulunan hiçbir negatif etkiye LED sokak aydınlatmalarında rastlanmadı.
LED’lerin en önemli yararlarından bir tanesi yüksek oranda direkt ışık sağlamaları. Bu şu anlama geliyor; diğer evlerin içine ve çevreye ışık ihlalini minimize edebilmek için ışık parlaklığı konumlandırılabiliyor. Örneğin GE’nin dış aydınlatma teknolojisi, nerede ışık isteniyorsa oraya odaklanan, göz almasını azaltan, özel olarak tasarlanmış optik reflektörler içeriyor. Eğer sokak aydınlatmaları çevrede oturan insanların yatak odalarından girerek rahatsızlık veriyorsa; bunun en yaygın nedeni aydınlatma sisteminin genel olarak uygun olmayan bir tasarım ile yapılmış olmasıdır. Böyle bir durum var ise aydınlatmalar ya yenilenmeli ya da uyumlu bir hale getirilmelidir. Bu durumla karşı karşıya kalan yerel otoriteler, yapay ışığa minumum düzeyde maruz kalınabilmesi için neler yapılacağına dair, GE gibi bazı aydınlatma servis sağlayıcılarına danışarak etkili çözümler bulmaya çalışıyor.
Yazı: GE Aydınlatma, EMEA Teknoloji Direktörü Zoltan Koltai/ GE blog
Fotoğraflar: GE Lighting
Haber kaynağı: http://www.ledinside.com/knowledge/2014/11/the_truth_about_blue_light_and_cancer