Kanada’nın Montreal kentinin borsası tarihi bir kulis içinde yeniden hayat buluyor
Kalmak için bir neden
Metin: Jo-Eike Vormittag
Fotoğraflar: Stéphane Brügger
Kanada Ulusal Bankası’nın Yönetim Kurulu Üyeleri tekrar derin bir nefes alacak. Kanada’nın, Montreal, Quebec şehir merkezindeki tarihi Sun Life binasında yer alan kasvetli görünümlü borsa salonunun modernizasyonu konusunda şüpheler oldukça fazlaydı ve hatta tadilat çalışmaları yerine binadan başka bir yere taşınmayı bile düşünmekteydiler. Ancak, tadilat çalışmaları yapıldı ve ortaya bambaşka bir sonuç çıktı. İçinde yaklaşık 260 bankacı ve borsa yöneticisinin çalıştığı geniş alanlı iş yerinin canlandırılması için mimar ve aydınlatma tasarımcıları görevlendirildi. Ortaya başarılı bir sonuç çıktı.
Banka için çok önemli bu borsa salonunda, en son 20 yıl önce tadilat yapılmıştı. Dolayısıyla tasarımı açısından geri kalmış, aydınlatma tasarımı özel nedenlerden dolayı kısıtlı ve çalışma ortamı da koşullara bağlı olarak çok rahat değildi. Banka yönetimi buna bir çözüm getirmeliydi. İki alternatif vardı. Ya taşınılacak ya da bina tadil edilecekti. 24 katlı ofis binasının inşaat çalışmaları 1913 tarihine dayanıyor. Ancak, yapının en son katı, üç inşaat aşaması sonrasında 1931 yılında tamamlanıyor. Borsa salonu 1923 ile 1926 yılları arasında ikinci yapı bölümünün de bir parçası olan doğu kanadında yer alıyor. Salonda kaliteli malzeme kullanılmış ve mekân özel mimarisi ile öne çıkıyor. Mermer duvarlar ve kaplamalar, iki sıra şeklinde siyah ve altın sarısı renginde uygulanmış Korint tarzı taş sütunlar, bir ara kat, varak uygulamaları, yüksek tavanlar ve çok büyük bir penceresi ile mekâna hakim. Tüm bu ayrıntılara rağmen mimar ve tasarımcılar mekânı yeniden ele aldılar. Tarihi yapının özünü gözeterek çalıştılar ve mevcut koşullar çerçevesinde aydınlık, samimi, rahat ve teknik açıdan modern bir çalışma ortamı yarattılar. Artık burada borsaya özgü hareketlilik içinde ticaret devam edecekti. Mevcut ve tarihi bir mimari içinde keskin bir modernizasyon çalışması birçok açıdan zorlayıcı. Aydınlatma tasarımı açısından da.
Aydınlatma tasarımı açısından salona özellikle gün ışığını almak için büyük çatı penceresi ideal bir alt yapıyı oluşturabilirdi. Ancak, uzun geliştirme süreci veya binanın genişletilmesi aşamasından sonra, bilinmeyen nedenlerden dolayı bu pencereden faydalanılmadı. Çatının üzerine ışık ve görüntüyü alan bir konstrüksiyon yerleştirilmiş ve pencere ile tavan arasına bir aydınlatma sistemi monte edilmişti. O tarihlerden beri eşit olmayan ve az bir suni ışık aşağıda kalan alanları aydınlatmaya çalışıyordu. Bunun yanı sıra, çalışma alanlarını ayıran opak renkli cam duvarlar da zaten az olan ışığın dağılımını engelliyor ve batı yönünde salonun ışığını alan bir aralık da mekânın ışık miktarını çok fazla değiştirmiyordu. Borsa salonunun aydınlatmasının yeni tasarımında, salonun hemen üzerindeki çatı konstrüksiyonuna yerleştirilmiş pencerenin ve de yapay aydınlatmanın değiştirilmesi gerekiyordu. Çatı penceresi derinlemesine temizlendi, onarıldı ve yepyeni bir aydınlatma konseptine kavuşturuldu. Pencere ve çatı arasına renk sıcaklığı 4000K olan LED projektörler yerleştirildi. Projektörlerin yönü tavandan aşağı doğru ayarlandı. Aşağıdan bakıldığında gün ışığı ortamı yaratıyorlar. Aynı ara bölmeye renk sıcaklığı 3000K olan düz LED’ler yerleştirildi. Bunlar ise buzlu camın arasından salona doğru ışık veriyor. Alanların hemen altında çalışanlar için şaşırtıcı derecede gerçek görünen, işlevsel, çalışma ortamına hizmet eden difüz bir gün ışığı ortamı oluşuyor.
Bunun yanı sıra mekânın etrafını dolaşan bir bant üzerinde düz, aşağı doğru sarkıtılmış aydınlatma birimleri, konsepti tamamlıyor ve ara katmandaki cam duvarlar ile bölünmüş çalışma alanlarını ve de zemin seviyesini aydınlatıyor. Aynı birimler kısa hatlar şeklinde koridorda ve de çalışma masalarının üzerinde dikdörtgen şekillerde uygulanmış. Ara katın merdiven tırabzanının yakınına tavan projektörleri monte edilmiş. Bunlarla, zarif, süslü ve varaklı tarihî tavan ve de genel olarak yenilenen çatı penceresi aydınlatılıyor.
Tavana yeni monte edilen difüz LED ışığının nötr beyaz rengi, altın gibi sıcak, tarihî malzemeler ve de diğer tasarım ayrıntılarına kontrast oluşturuyor. Çalışma yerleri arasına yerleştirilen yeni ayırıcı duvarlar ışığı iletiyor. Artık modernizasyon sonrasında yukarıdan yapay ışık ve doğu cephesindeki pencerelerden giren gün ışığı, borsa salonunun tamamını kombinasyon şeklinde efektif bir şekilde dolduruyor ve enerji katıyor. Kanada Ulusal Bankası için genel merkezi ve özellikle Sun Life binasında yer alan borsa salonu, mükemmel merkezi konumu ve binanın tarihi dokusu nedeniyle çok önemli. Her şeyden öte burası finans enstitüsünün kendi yapısı ve Quebec şehrinde, türünün en büyüğü. Neredeyse mevcut mimari ve aydınlatma tasarımının tadilatı yerine taşınma yönünde bir karar verilecekti. Borsa salonunun kasvetli görüntüsü, tadilat ile yeni bir görünüm kazandırılamayacağı görüşünü destekliyordu. Bu proje mimar ve aydınlatma tasarımcılarının birlikte çalışmaları halinde neler yapabileceklerini gösteriyor. Ortaya çıkan sonuç banka için burada kalma nedeni.
Aydınlatma tasarımı ofisi Ombrage’ın zorlu görevi, özet olarak bir tarafta tarihî mimariyi ve diğer tarafta büyük mekân hacmini bir kombinasyon şeklinde çalışmaktan oluşuyordu. Yüksek hacimlerle çalışmak zaten banka kültürünün bir parçası. Ancak, ana fikir hem şeffaf ve görünür olmak hem de çok fazla bilgiyi ifşa etmemek. Bu projede sahne ışığı, başarının geleneği olduğu kadar işlemlerin modern bir tarzda yürütülmesi için de paranın kendisi. Sadece tamamen aydınlatılması gerekmiyor. Tadilat çalışmalarının ve yeni aydınlatma konseptinin sonucuna baktığımızda tüm tasarım fikirlerini kolayca görebiliyoruz.
Yapay ışık ile dolan yüksek tavanlı mekânlar, başka hiç ilave ofis aydınlatması gerektirmiyor. Aslında çok da risksiz bir çalışma değil, çünkü difüz ışık, biraz kasvet etkisi yaratabilir. Bu nedenle ışık yoğunluğunun yukarı doğru ayarlanması gerekir. Özellikle büyük merkezi salonda ışık yoğunluğuna dikkat edilmeli. Bu nedenle, daha düşük tavan yükseklikleri olan ara katlarda aşağı doğru sarkıtılmış ilave aydınlatma birimleri gerekti. Karşılaştırma yapıldığında doğrudan/dolaylı armatürlerin olumlu etki yarattığı görülüyor, çünkü bunlar tavanları aydınlatıyor ve çok daha heyecan verici ortam yaratıyor.
Genel olarak bakıldığında kullanılan renkler – siyah sütunlar ve altın sarısı süslemeler – eksik olan kontrastlara, mekânı öne çıkartan bir denge oluşturuyor. Tarihî bir mimari içinde modern aydınlatma tasarımı ile çözüm üretilen heyecan verici bir proje.
Projeye katılanlar:
Yapı sahibi: National Bank of Canada
Mimari: Architecture49 – Alexandre Sauvé (Yönetici mimar), Alexandre Landry (Tasarımdan sorumlu mimar), Nicoleta Dan-Ferenta (Proje yönetimi), Pierre Baillargeon (Baş mimar), Louis-Pierre Hubert (Şantiye sorumlusu); www.architecture49.com
Mimari tasarım koordinasyonu: Robert LaPierre
Aydınlatma tasarımı: Ombrages (früher Éclairage Public); www.ombrages.com
Mühendislik çalışmaları: Bouthillette Parizeau, NCK
Uygulanan ürünler:
Lumenpulse (Armatürler), Lutron (Aydınlatma kontrol sistemi)
Ayırıcı duvarlar: Muraflex