Görsel Kimlik: Avrasya Tüneli, İstanbul
Avrasya Tüneli trafik yoğunluğunun çok yüksek olduğu Kazlıçeşme ile Göztepe arasındaki hattı birbirine bağlayarak Asya ve Avrupa’yı birleştiren ilk deniz altı araç tüneli. Yol uzunluğu toplamda 15 km olan tünel; her iki yönde ve çift şeritli olarak 5.4 km uzunluğunda. İstanbul Boğazı’nın 106 metre altına inşa edilen tünelden her gün 100.000 aracın geçmesi bekleniyor. Kompleks bir mühendislik örneği olan proje; 55 ayda tamamlandı ve yaklaşık 1,3 milyar dolar bütçeye sahip.
Son derece başarılı bir mühendislik çalışması içeren projenin yatırımcıları, projeyi daha özel ve eşsiz bir hale getirmek için tünel içinde mimari aydınlatma çözümleri talep etmişlerdi. Böylelikle 2015 yılı içinde gelen bu tasarım isteğine genel aydınlatma dahil değildi. Avrasya Tüneli’nin konsept önerisi; geleneksel Türk-İslam motifleri ve geometrik figürleri içeren, tünel içinde güneş ışınlarını, deniz dalgalarını tekrar eden bir ritim oluşturarak “transparan bir atmosfer” yaratmaya yönelik. Projenin konsept önerisi doğrultusunda arzulanan tasarımı sağlayabilmek için, tünel boyunca 180 derecelik 2000’den fazla aydınlatma elemanı ile birlikte endirekt mavi ışıklar kullanıldı.
İç mekân mimari aydınlatma tasarımının onaylanmasının ardından ‘’gişeler” bölgesi için de dış mekân aydınlatma çalışması talep edildi. Aydınlatma tasarımı ekibi bu bölge için aydınlatmanın yanı sıra daha dikkat çekici ve bölgeyi daha önemli hale getirecek mimari bir yaklaşım gerektiğini düşündü. Bu noktadan yola çıkarak ekip; tünel içindeki aydınlatma desenlerini ve Türk-İslam mimarisindeki kubbeleri referans alarak mimari bir yapı tasarladı.
RGBW aydınlatmalar ile ışıklandırılmış yapıya HGS-OGS üniteleri ve teknik aydınlatma elemanları entegre edildi. Tasarım aşamasında, 80 farklı yapısal çeşitlilikteki arkı projeye daha iyi adapte edebilmek için parametrik modellemeler geliştirildi. Projenin uygulanmasındaki bu hassasiyet, büyük bir montaj kolaylığı sağladı. Çelikten üretilmiş bu arklar şu anda, gişeden tünel girişine kadar olan bölgelerde; Avrupa kıtasında 250 metrelik, Asya kıtasında 150 metrelik alanlarda yer alıyor.
iGate olarak tanımlanan arklar, hem proje için görsel bir kimlik oluşturdu hem de yatırımcı firmanın bu vizyonu desteklemesiyle, projenin logosu haline geldi.
Genel olarak tünel aydınlatma sistemleri, tünellerdeki güvenli trafik akışı için gerekli olan en önemli elektromekanik alt sistemlerden biridir. Tünel aydınlatma sistemleri yol aydınlatma sistemlerinden farklı özellikler içerir. Trafik hızına, trafik yoğunluğuna, gün ışığına bağlı olarak değişkenlik gösteren aydınlatma kıstaslarının sağlanması gerekir. Giriş, geçiş, iç bölge-çıkış gibi isimlendirilen ve belirli mesafelerdeki tünel bölümlerinin; kendine özgü aydınlatma gereksinimleri vardır. Tünel içerisinde yer alan acil sığınma cepleri, tahliye kapıları, tahliye yolları gibi özel alanların da amaçlarına uygun olarak aydınlatılmaları standartlar gereğidir.
Projede giriş-geçiş bölgelerinde zıt ışın dağılımlı, iç ve çıkış bölgelerinde ise simetrik ışık dağılımlı armatürler kullanıldı. Asya yönüne giriş parıltı seviyesi 360cd/m2, Avrupa yönüne giriş parıltı seviyesi 330 cd/m2 olarak uygulandı. Her iki yönde de iç bölge parıltı seviyesi 8 cd/m2, çıkış bölgesi parıltı seviyesi de 40 cd/m2 olarak tesis edildi. Yol yüzeyi genel parıltı düzgünlüğü asgari %60, boyuna parıltı düzgünlüğü asgari %80 ile sınırlandırıldı. Görebilme eşik değer artışı ise azami %10 ile limitli tutuldu. Zıt ışın kullanılan bölgelerde kontrast katsayısı asgari 0.6, simetrik ışık dağılımlı optik kullanılan bölgelerde kontrast katsayısı en fazla 0.2 ile sınırlandırıldı. Tünel duvarlarında parıltı seviyesinin, yol yüzeyi parıltı seviyesinin asgari %70 oranında olması sağlandı.
Hedeflenen üst düzey güvenlik ve performans kıstasları sebebi ile Thorn firması Avrasya Tüneli için özel aydınlatma armatürü geliştirdi. “Eurasia” olarak isimlendirilen armatürlerin standartlara uygunluğu uluslararası bağımsız kuruluşlarca belgelendirilmiş durumda. Projede muhtemel armatür arızalarının giderilebilmesi amacıyla; tüneldeki trafik akışını uzun sürelerle kesintiye uğratılmasının önüne geçilebilmesi için modüler yapılandırma ile bazı tedbirler de alındı. Soketli besleme bağlantılarına sahip armatürlerin özel mekanik montaj parçaları sayesinde yerlerinden sökülüp takılabilmeleri, tek kişi tarafından, çok kısa zaman içerisinde gerçekleştirilebiliyor.
Projeye katılanlar:
Proje adı: İstanbul Boğaz Karayolu Tüp Geçiş Projesi (Avrasya Tünel Projesi)
Yatırımcı: Yapı Merkezi ve SK E&C
Yüklenici: YM-SK JV
Operatör: Avrasya Tüneli İşletme İnşaat ve Yatırım A.S.
Tedarik Müteahhidi: Kitoko Aydınlatma ve Mühendislik
Teknik aydınlatma tasarımı: Hans Øien-Thorn Lighting
Teknik aydınlatma danışmanı: Nail Eren
Teknik aydınlatma üreticisi: Thorn Lighting
Mimari aydınlatma tasarımı: Skira Lighting, Dean Skira
Mimari aydınlatma danışmanı: Zeki Kadirbeyoğlu
Mimari aydınlatma üreticisi: iGuzzini
Igate-Toll Plaza Yapısal Tasarım: Dean Skira, Dino Krizmanic, Leonid Zuban, Prof. Berislav Medic
Metin: Dean Skira, Seçil Dinga Keçicioğlu
Fotoğraflar: Cem Eryiğit