Close

28/01/2019

Fransa, dünyanın en ilerici politikaları arasında yer alan; Ulusal Işık Kirliliği Politikası’nı kabul etti

Metin: John Barentine, IDA (The International Dark-Sky Association)

Fransa’da 2019’un ilk gününde yeni bir yasa yürürlüğe girdi. Yeni yasa, açık alanlardaki ışık emisyonu üzerinde kontrol sağlayarak gece karanlığının korunması açısından Batı Avrupa’da önemli bir standart belirliyor.

“Işık kirliliğinin önlenmesi, azaltılması ve sınırlandırılmasına ilişkin 27 Aralık 2018 tarihli Kararname”, son on yıl içinde hem Avrupa ülkelerinin aydınlatılan bölgeleri hem de uzaydan tespit edilebilen yukarı doğru yönlendirilmiş ışığın yoğunluğu açısından yılda yüzde ona yaklaşan artış oranlarını azaltmaya yardımcı olabilecek, ulusal düzeyde güçlü politikalar oluşturulması itibariyle atılmış önemli bir adım.[1]

Bu kararname, Fransa’daki 2013 tarihli mevcut ulusal yasayı yürürlükten kaldırarak geçersiz kılıyor ve onun yerini alıyor. İki bölümden oluşuyor. İlk bölüm, dış mekân aydınlatma armatürlerinin tasarımı ve işleyişi açısından teknik gereksinimleri belirliyor ve bu düzenlemeleri hem kamu hem de özel mülk sahiplerine uyguluyor.

Park ve bahçelerden, binaların dış cephelerine ve otoparklara kadar çeşitli aydınlatma alanları için geçerli olan birçok yönergeyi kapsıyor. İkinci bölüm, en yüksek seviyede koruma açısından özel olarak değerlendirilen, Fransa genelinde on bir astronomik gözlemevi bölgesini belirtiyor. Kararname; Fransız Çevre Kanunu, İş Kanunu ve Yol Kuralları uygulamalarını etkilemeyi amaçlayan bir beyan.

Daha önemlisi kararname “enerji israfına yol açarak veya gece gökyüzünün gözlemlenmesini engelleyerek kişilerin, faunanın, floranın veya ekosistemlerin aşırı ölçüde bozulması da dahil olmak üzere, ışık kirliliğini önlemek, sınırlamak ve azaltmak için tasarlanmış” ulusal düzenlemeler oluşturma konusunda ilk kez net bir niyet ortaya koyuyor.[2]

Kararnamenin uygulanabilirliği, anıtların ve kiliselerin dış cephelerinin aydınlatılması gibi çok önemsenen geleneksel uygulamaları bile hedefleyerek Fransa’daki tüm aydınlatmayı kapsıyor.

Bununla birlikte bizim görüşümüze göre, bunu mantıklı ve gerçekçi bir şekilde, bu tür uygulamalara izin vererek gerçekleştirirken kullanım süresi ve yoğunluğunu sınırlayarak aydınlatmanın etkilerini en aza indiriyor. Bu, kararnamenin hazırlanma süreci boyunca paydaşlarla yapılan kapsamlı kamu istişarelerinin sonucu. Çünkü amaç, Fransız halkının ihtiyaçlarına ve isteklerine hassasiyet gösterilirken Fransız hukukunun gereklerine de uyan bir politika oluşturmaktı.

Kararnamenin hükümleri, dış mekânların etkin ve verimli bir şekilde aydınlatılmasını sağlayan aydınlatma teknolojisindeki gelişmeleri gözetme ve gece ortamına doğrudan etkiyi en aza indirme açısından IDA’nın (The International Dark-Sky Association) yıllarca teşvik ettiği dış mekân aydınlatmasına yönelik rehber önerilerle büyük ölçüde uyumlu. Bu hükümler şunlardır:

Dış mekân aydınlatma yasakları. Yasaklar, aydınlatmanın kısılması veya tamamen söndürülmesi gereken gece saatlerini belirtiyor.[3] Bunlar, yerel yetkililerin kontrolünde “daha kısıtlayıcı yerel adaptasyonlar” yapılabileceği ihtimalini içerecek şekilde kullanılan aydınlatmadaki ayara ve uygulamanın türüne bağlı.[4] Tatil dönemlerinde genel kamusal alan aydınlatmalarına sınırlı istisnalar uygulanır ve hareket algılama anahtarlarının kullanımı teşvik edilir.[5]

Gece doğrudan gökyüzüne yönelen, izin verilmiş ışık emisyonuna getirilen sınırlar. Yukarı Doğru Işık Oranı (ULR, Upward Light Ratio) çoğu durumda belirli bir armatürün toplam emisyonunun %1’ini geçmeyecek şekilde sınırlanıyor.

Azaltılan parlama etkisi. Dış mekân aydınlatması, ışık emisyonunun en az %95’inin, yatay düzlemden en fazla yaklaşık 14,5 derecelik açılarla sınırlandırılması şartına uygun olmalıdır.[6] Bu, aydınlatmada “parlama bölgesi” olarak adlandırılan ışığı önemli ölçüde azaltıyor ve ışığı özellikle armatürün kurulum noktasından uzak olan alanlara yönlendirmeyi amaçlayan aydınlatma tasarımını teşvik ediyor.

Mavi ışık emisyonunda kısıtlamalar. Kararname, tüm durumlarda ışığın ilişkili renk sıcaklığının (CCT) 3000K’yı geçmemesini gerektiriyor.[7] CCT, aydınlatma sektöründe bir armatürün yaydığı zararlı mavi ışık miktarını belirlemenin standart yöntemidir. Daha büyük bir sayı, kademeli olarak daha fazla mavi ışık anlamına geliyor; 3000K, Fixture Seal of Approval Programının bir parçası olarak mevcut IDA rehberiyle aynıdır. Doğa rezervleri ve parklar gibi koruma altındaki alanlara ilişkin ilave şartlar, köy ve kasabaların “inşa edilmiş çevresi” için CCT eşiğini 2700K, bunun dışında 2400K olarak belirliyor.[8]

İzin verilen aydınlatma seviyeleri. Kararname, kamu güvenliğini tehlikeye sokabilecek aşırı aydınlatma kullanımını önlemek üzere herhangi bir kurulumda kullanılan ışık miktarını, aydınlatılan hedef yüzeyinde metrekare başına en fazla 35 lümen ile sınırlıyor.[9] Banliyö ve kırsal yerler için izin verilen sınır, metrekare başına 10 lümen ile orantılı olarak aşağı doğru ölçeklenir.

Kaynağından bağımsız olarak meskenlere izinsiz ışık girişi yasaktır.[10]

Gökyüzü tarayıcı ışık sistemleri, lazerler ve yüksek yoğunluklu benzer ışıkların kullanımı genel olarak yasaktır.[11]

Denize yansıyan ışık da dahil olmak üzere geceleri su yollarının aydınlatılması genel olarak yasaktır.[12]

Bu politikalar, kapsamı açısından Fransa’yı birkaçı dışında tüm uluslardan ileri bir konuma getiriyor. Politikalar 2020’nin ilk gününden itibaren başlangıçta aşamalı olarak uygulanacak ve Kararnamenin tüm hükümlerine uyulması 2025’in başlangıcından itibaren zorunlu olacak.

Yeni kuralların uygulanmasına yardımcı olması açısından mülk sahiplerinin “aydınlatmanın uygunluğunu doğrulamak için gerekli bilgileri” yetkililere sağlamalarını zorunlu kılınıyor.[13]

Fransız ışık kirliliği aktivistleri, kararnamenin yürürlüğe girmesini büyük ölçüde destekliyor. Kararnamenin hazırlanmasına yardımcı olan gruplardan Association Nationale pour la Protection du Ciel et de l’Environnement Nocturnes (ANPCEN) bildirisinde, “hukuk gereği düzenleme yapmayı değil, kamusal ve özel dış mekân aydınlatmamızın zararlı etkilerini Fransız halkı ve çevre için azaltmayı” amaçlayan bu sonucun iyi bir başlangıç olduğunu belirtiyor.

Ancak yeni düzenlemenin tam olarak yeterli olmadığını da savunuyor. Aydınlatma teknolojisinin ilerleme hızı göz önüne alındığında kurallar birkaç yıl içerisinde kesinlikle revize edilmeye ihtiyaç duyacak. “Özellikle belediyelerin [aydınlatma] altyapılarını art arda birkaç kez değiştirmeyeceğini” belirtiyorlar.

IDA, Fransa hükümetini Kararnameyi yürürlüğe koyduğu için takdir ediyor. IDA İcra Direktörü Scott Feierabend, “Fransa’da dış mekân aydınlatmasını düzenleyen yeni kurallar, yeni fakat gerekliliği şüpheli dış mekân aydınlatma tesisatları açısından baskıyı yönetmede önemli bir adım,” diyor. “Bu sonuç bize güç ve cesaret verirken Fransız hükümetini de değişikliklere uygun olarak hak ve sorumlulukları konusunda vatandaşları eğitmeye devam etmeye çağırıyoruz.”

Enerji verimliliği, LED ürünlerinin kullanımının, gerekli olmadığı halde yeni aydınlatma kurulumunu teşvik ettiğine dair endişeler bulunuyor; çünkü kullanım maliyeti son yıllarda önemli ölçüde düşüş gösterdi. Diğer gelişmiş ekonomiler gibi, Fransa’nın da LED teknolojisini hızlı bir şekilde benimsemesi sonucu ekonomik sekme etkisi deneyimlediğine[14] dair kanıtlar göz önüne alındığında gece kullanılan yapay ışığın hem kamusal hem de özel yeni alanlara ilerlemesini yavaşlatmak için bu kararname gibi kamu politikaları bir gereklilik.

Bu tür politikaları hayata geçirmeye çalışan her ülkede olduğu gibi, Fransa’nın da karşısında duran sorun, hem bu politikaların yeterli ölçüde benimsenmesini ve uygulanmasını sağlamak hem de uygulamada kullanışsız olduğu görülen hükümlerin gelecekteki kararnamelerde uygun şekilde revize edileceğinden emin olmak. Kendi payına ANPCEN, “sonuç üretecek gerçek dönüşümler için harekete geçerek son derece titizlikle” çalışmalarına devam etme sözü veriyor.

——————————————

[1] C.C.M. Kyba ve diğerleri, “Yeryüzü yüzeyinin gece yapay olarak aydınlatılması miktar ve parlaklık açısından artış gösteriyor.” Science Advances 22 Kasım 2017: Cilt 3, sayı: 11, e1701528. DOI: 10.1126/sciadv.1701528

[2] Madde 3, Bölüm I.

[3] Madde 2, Bölüm I-V.

[4] Madde 2, Bölüm VI.

[5] Madde 2, Bölüm VII.

[6] Işık akısının ≥%95’i, ayakucu (nadir) yönünde ortalanmış, aşağı yöne bakan yarımkürede 3π/2 steradyanları geçmeyecek şekilde tam açıyla yayılmalıdır. (Madde 3, Bölüm II, Bent 2)

[7] Madde 3, Bölüm II, Bent 3.

[8] Madde 4, Bölüm III.

[9] Madde 3, Bölüm II, Bent 4. Karayolu sınıfları M1, M2, C0, C1 ve C2 için aydınlatma, Fransız kanunnamesinde başka bir yerde belirtildiği gibi, İngiliz Standartları Enstitüsü standardı BS EN 13201-2:2015 (“Yol aydınlatması. Performans gereklilikleri”) ile uyumlu olacaktır.

[10] Madde 3, Bölüm II, Bent 5.

[11] Madde 4, Bölüm IV ve VI.

[12] Madde 4, Bölüm V. İş Kanunu kapsamındaki işyeri durumları, limanların etrafındaki ticari faaliyetler ve “su kaynakları kenarındaki dolaşım ve park alanlarında” kamu güvenliği için bir istisna yapılmıştır.

[13] Madde 5.

[14] Kyba ve diğerleri. 2017.

Haber kaynağı: https://www.darksky.org/france-light-pollution-law-2018/

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir