Close

15/08/2017

Deneyimle öğrenmek

Hindistan’da aydınlatma tasarımının bağlam bağımlı metotları

Metin: Anusha Muthusubramanian, Integrated Lighting Design

Aydınlatma tasarım projesi, konsept aşamasında başlayan, gerçekleşmeye kadar giden uzun ve zengin deneyim sunan bir süreç. Bir tasarımcının kağıt üzerindeki vizyonu ancak sayısız bağlam bağımlı ve teknik sorular dikkatle işlenerek gerçekleştirilebilir. Aydınlatma tasarımcısı deneyimle her engelin üstesinden gelmeyi öğrenir. Hindistan, ülke olarak aydınlatma tasarımı projelerini yapma konusunda muhteşem olanaklar sunuyor. Ülkede en son trendler, teknolojiler giderek daha hızlı üstleniliyor ve geliştiriliyor. Bağlamsal açıdan bakıldığında her projenin koordinasyon ve uygulamasında hem zorluklar hem de avantajlarla karşılaşılıyor. Tasarımcı, akışın dinamiğini biliyor ise aydınlatma konseptini efektif bir şekilde uyguluyor. Hindistan’da aydınlatma tasarımı mesleği henüz yeni ancak giderek daha fazla kabul görüyor ve anlam kazanıyor.

Bu gözlemler, Hindistan’ın farklı birçok büyük projesinde görev yapmış genç bir aydınlatma tasarımcısının bakış açısının sonucu. Proje planlaması süresince üstesinden gelinen her engel, proje yönetiminde bir ders niteliğinde ve gelecekteki projelerde sorunlarla çok daha iyi baş edileceği anlamına geliyor.

Müşteri tercihlerini bulma
Yapı sahibinin beklentileri ancak belli bir deneyim edindikten sonra tahmin edilebilir. Proje ile ilgili genel istekleri irdelemek ve ayrıntıları konuşmak için yapı sahibi ile karşılıklı görüşmek çok faydalı. Hintli bir yapı sahibinin proje ile ilgili muhtemelen farklı bir vizyonu olacak. Kültürel ve bağlam bağımlı fark, müşterinin beklentileri açısından önemli bir rol oynamakta. Hindistan’daki bir otel, ABD veya bir Avrupa ülkesindeki otele göre büyük olasılıkla temelden farklı şekilde aydınlatılacaktır. Günümüz Hintli yapı sahipleri genelde fazla ışık (yüksek aydınlatma gücü) tercih ediyorlar ve aydınlatma tasarımının göze hitap edecek şekilde olmasını istiyorlar. Belli ölçüde “sahne” havası veya sürpriz etkisi yaratacak bir ögeyi seçiyorlar. Bu tarz subjektif tercihlerin avantajları var çünkü tasarımcıya kendisini geliştirmesini zorunlu kılıyor ve bu tercihler onun en yeni teknolojileri herhangi bir engel olmaksızın kullanmasına olanak sağlıyorlar. Sonuncusu yapı sahibinin denemelere olan açıklığı ile de destekleniyor. Yapı sahipleri çok seyahat etmekte ve birçok uluslararası örnek tasarım projesini görme fırsatı buluyorlar. Onların hedefi kendi projeleri için en iyi tasarımı bulana kadar tasarımcıyı zorlamak. Proje eşsiz bir kaliteye ulaştığında ancak memnun oluyorlar. Teknik anlamda birçok bilgiye sahip olan ve belli teknik gelişmeleri takip eden yapı sahipleri de var. Aynı beklentiler, yapılandırılan mekânı beğenerek onaylayan kamu için de geçerli.

Kağıt üzerinde koordinasyon
İdeal bir planlama vizyonunun diğer farklı uzmanlık disiplinleri ile koordine edilmesi gerekir. Çoğunlukla teknik çizimlerin güncellenmesi, diğer yapı ve bina tekniği sistemlerinin kriterlerini dikkate almak için eşitlenmesi gerekir. Böylece şantiyede proje süresince hatalara yer kalmaz. Hindistan’da projelere yönelik yapı çizimleri yaygın ve böyle bir koordinasyon kağıt üzerinde de yapılıyor. Ancak bu tür belgeler göreceli olarak az bulunuyor ve proje yerinde birçok değişiklik-sürprizle karşılaşılıyor ki böyle olaylara projenin ileri aşamalarında da dikkat etmek gerekir. Karşılaşılan olayların başlıca nedeni yapı proje yönetiminin çoğu projede doğru olmaması. Tasarım ekibi sıklıkla tüm yapı disiplinlerini kapsayacak tek bir koordineli çizim setine sahip değil. Planlama eksikliği nedeniyle şantiyede sıklıkla problemler ortaya çıkıyor. Bunların sonucunda birçok işlemin ve uyarlamanın yapılması gerekmekte.

ABD’de proje çizimleri genellikle daha profesyoneldir ve diğer disiplinlerle koordine edilerek yapılıyor. Bu şekilde bir çalışma, temel olarak henüz tamamlanmamış, kenarında ayrıntılar, notlar ve görüşlerin bulunduğu belgelerin yerine tercih edilmekte. Ayrıca, çoğu zaman sonradan gelen düşünceleri projeye dahil etmek veya hataları düzeltmek çok daha zor veya pazen imkânsız.

Teknik koordinasyon
Elektrik mühendisi tarafından hazırlanan teknik çizimler ile ilgili koordinasyon çok önemli. Sürücü, balastlar, ağ bağlantıları, gerilim, dimmer ve kumanda sistemleri ile ilgili teknik bilgi senkronizasyon için gerekli. Bugün teknolojinin ne kadar hızla değiştiği düşünülürse, aydınlatma tasarımcısı, elektrik mühendisinin yapı açıklamalarının ve lambaların yerleşimi konusunda en son bilgiye sahip olmasını sağlamak zorunda. Çoğu elektrik mühendisi için aydınlatma tasarımı mesleği çok yeni bir meslek ve incelikleri doğru gösterebilmek için birlikte yoğun bir şekilde çalışmayı gerekmekte. Aydınlatma tasarımı çizimleri ile henüz çalışmadıkları için aydınlatma tasarımcısının elektrik mühendisine bire bir çizim ve lamba şartlarının nasıl yorumlanacağını anlatması gerekiyor. Böylece lambaların doğru yerlere monte edilmesi ve sonuçların aydınlatma tasarımcısının öngördüğü şekilde olması sağlanır. Aydınlatma tasarımcısı her ne kadar yeni teknolojiler ile planlama yapsa ve çalışsa da, bunların teknik olarak uygunluğunu bilmeli, gerekli çalışmaları elektronik mühendisi ile koordine etmelidir.

LED’lerin piyasaya girişi anahtarlama ve kumanda alanlarında birçok problemli soruyu beraberinde getirdi. Aydınlatma tasarımcısı elektrik mühendisi ve kumandadan sorumlu teknisyen ile LED özelliklerini görüşerek her şekilde soru işaretlerini çözmek için projenin üzerinden geçmeli.

Şartların bütünlüğü ve değer analizleri
Doğru söylemek gerekirse dünyanın farklı ülkelerinde bir değer analizi ile tasarladığımız çok az proje var. Yapı sahipleri, olabilecek her köşeden tasarruf etmeye çalışıyorlar. Proje hiyerarşisinde aydınlatma maalesef bütçe öncelikleri açısından her zaman en alt sıralarda yer alıyor. Bununla baş etme konusunda her tasarımcının kendine özgü tarzı veya tercihi oluyor. Biz hem yapı sahibi hem de aydınlatma tasarımcıları açısından bir kazan kazan durumu yaratmayı tercih ediyoruz. Konu değer analizi olduğunda altın kural olarak konseptin bütünlüğü öne çıkıyor. Kritik olmayan ögeler veya malzeme için daha az para harcama fikri, kritik, orijinal, tasarıma yönelik şartlara yer açmada yardımcı oluyor. Bu sayede yapı sahibi konseptin asıl şekline sadık kalma ve hayata geçirme konusunda ikna edilebiliyor. Hint projelerinde farklı deneyimler elde ediliyor. Bazı şirketlerde (yapı sahipleri) bütçeden-lambaların satın alımından sorumlu proje yöneticisi sadece rakamlarla ilgileniyor ve aydınlatma tasarımcısının fikri onu hiç ilgilendirmiyor. Bu durumda bu tür “muhataplarla” dikkatli çalışılıyor. Biz genelde proje yönetimi ekibi içinde ikna edebileceğimiz bir başka kişiyi bulmaya, olası alternatif isteklerimizi zamanında iletmeye çalışıyoruz. Bu şekilde alternatif çözümler sadece orijinal şartlara tam uyduklarında ve tasarım-estetik şartlarının tamamı sağlandığında kabul ediliyor.

Mal sahibi tarafından yönetilen projeler daha kolay çalışılabiliyor. Doğrudan yapı sahibi ile iletişim kurulduğu için herhangi bir aracı olmuyor. Mal sahipleri tarafından yönetilen yapı işleri, bir değer analizine tabi olsalar bile (biz aydınlatma tasarımcıları tarafından denetlenseler ve onaylansalar da) en başarılı projeler arasına giriyor. Mal sahipleri, tasarım sürecinin başından sonuna kadar konu içinde oldukları için sonuca ciddi ilgi gösteriyorlar. Ancak bazen, çok nadir olmakla birlikte, yapı sahibi hemen, değer analizi olmaksızın orijinal pakete karar veriyor. Bunlar çoğunlukla tasarım ve estetiğin değerini bilen ve kaliteden ödün vermeye hazır olmayan kişiler.

Işık denemelerinin önemi
Hindistan’da proje yönetimi dünyanın diğer bölgelerinde olduğu gibi o kadar ciddiye alınmıyor. Her şeyin belgelendirilmesi veya birçok onaydan geçmesi beklenmiyor. Bu nedenle aydınlatma tasarımcısı eşsiz bir çözüme ulaşmak veya ayrıntıları en optimum hale getirmek için istediği şekilde çalışabilir, uygulama alanında denemeler yapabilir.

Aydınlatma tasarımcısı, ışık denemeleri ile, tasarım ekibine bazı ayrıntıların nasıl gerçekleştirileceğine dair bilgi verebilir. Tasarımcı ışık denemeleriyle çizim üzerinde yer alan bilgilerin yerinde nasıl olacağını anlayabilir. Çok az çizim ve belge ile başlayan, iç mekân tasarımının büyük bir bölümünün yerinde yapıldığı projeler de oluyor. Bu tür projelerde çok dikkatli olmak gerekir. Biz de tüm belirsizlik, yanlışlık, ihmalleri engellemek için mümkün olduğu kadar konsept eskizi ve kesit çizimleri yapmaya çalışıyoruz. Tasarım ekibi ile uygulama yerinde yoğun iş birliği, projenin herkesin memnun olacağı şekilde gerçekleştirilmesi anlamına gelir.

Montaj
Hindistan’da lambaların montajını yapan elektrikçiler, aydınlatma tasarımının ince ayrıntılarını anlayabilmek için yeterli eğitime sahip değiller. Ayrıca çoğu zaman nasıl güvenli montaj yapıldığını da bilmiyorlar. Sıklıkla yanlış monte edilen IP65-lambalarına su girdiğini veya ters bağlantısı yapılan IP68 lambalarının su içinde çalışmadığını görüyoruz. Örneğin çalıştığımız bazı peyzaj aydınlatması projelerinde dış alandaki kablolama gerektiği şekilde kapatılmamıştı. Çoğu projede, tavandan eşit düzeyli bir aydınlatma sağlamak için basit bir korniş aydınlatmasının dahi doğru monte edilemediğine şahit oluyoruz. Bu nedenle, bizler aydınlatma tasarımcıları olarak tasarım ekibi ve elektrikçileri uygulama yerinde oluşabilecek potansiyel problemler ve montaj sıkıntıları konusunda bilgilendiriyor, basit tedbirler alıyoruz. Uygulama alanında elektrikçiler ile birlikte çalışarak, eskizler ve fotoğrafları ile birlikte bir eksikler listesini tasarım ekibi üyelerine dağıtarak koordinasyonun daha sağlıklı olmasını sağlıyoruz.

Planlama ofisi olarak, Hindistan’daki deneyimli elektrik mühendisleri ile elektrikçilerin istihdam edilmeden ve montaj yapmadan önce yeterli eğitimi almaları, bunu belgelendirilmeleri için bir eğitim programı vermek üzere ciddi görüşmeler yaptık. Japonya’da montaj işleri, eğitimli uzman personel tarafından ve en yüksek hassasiyet ile yapıldığı için tüm projelerimiz en iyi şekilde gerçekleştiriliyor.

Özet
Hindistan’daki proje yönetimi kaotik olma eğilimli ve kesinlikle çalışma planının iyi düşünülmesi gerekiyor. Yine de en başarılı projelerimizde bize destek olanları çok takdir etmek gerekiyor. Tasarım ekiplerinin sonradan hataları giderme veya düzeltme çabalarını ve proje boyunca tüm işleri gerektiği gibi yapmalarını çok takdir ediyoruz. Bu insanların gücü esnekliklerinde ve her ayrıntıyı en iyi şekilde çalışabilmelerinde yatıyor. Hindistan’da aydınlatma tasarımcılığı mesleği giderek daha fazla kabul görüyor ve teknoloji çok hızla ilerliyor. Diğer disiplinler ve projelerdeki tasarım ekipleri bu disipline henüz gereken ilgiyi göstermiyor. Bu alanda faaliyet gösteren meslektaşlarımızı kabul etmeleri için bir hayli efor gerekiyor. Sistematik bir düşünceye, ayrıntıya yoğun ilgi gösterilmeli ve bunu her projede yapmak gerekiyor. Bizler çalışmalarımızda tasarımcı olarak tasarladığımız projeleri nasıl hayata geçireceğimize dair ana fikri buluyoruz.

 

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir