Close

27/06/2013

Ahmet Hamdi Akseki Camisi

akseki933 m çapındaki ana kubbesi ile Türkiye’nin en büyük kubbe çapına sahip Ahmet Hamdi Akseki Camisi, Eskişehir Yolu Diyanet İşleri yanında yer alıyor. Diyanet İşleri Camii olarak da anılan camii 80.000 m2 kapalı alan, 20.618 m2 avlu,11.087 m2 peyzaj alanından oluşuyor ve 5000 kişilik kapasiteye sahip.

Metin: Merih Şengül, Ayrım Yaser Talu

Fotoğraflar: Ümit Uygun

Ahmet Hamdi Akseki Camii’de inşaat süresi olan 4 yıllık süreç boyunca tüm çalışmalar özenle gerçekleştirilmiş. Çalışmalar o kadar detaylı ki, belki de Türkiye’de ilk kez, bir ayakkabılıkta, dolu boş durumunu göstermek için AVM otoparklarında gördüğümüz sinyalizasyon sistemi ve kokuyu yok etmesi için havalandırma sistemi kullanılmış. Akustik danışmanlığı, ses sistemi, engelli vatandaşların da sıkıntısız erişimi gibi birçok detayın düşünüldüğü projede aydınlatma da önemli bir yere sahip.

Aydınlatma tasarımı ekibinin sorumluluğu net: Manevi kimlik vurgusunu güçlendirmek. Bunu yaparken hedeflenen çıkış noktası; mimari ve iç tasarım ile tutarlılık sağlayarak hem caminin mimari özelliklerini vurgulamak hem de işlevsel gereksinimler için yeterli aydınlatma seviyelerini yakalamak.

akseki10Bu tasarım anlayışı ile dış aydınlatmada caminin mimari kimliğini betimlemek üzere kurgulanırken, İslam dininin önemli sembollerinden ay ışığı figürü de cami yüzeyine yansıtılmak istendi. Bu amaçla minarelerin şerefelerinden büyük kubbeye yönlendirilen 150W projektörler ile dolunay etkisi ve tonoz alınlarına yönlendirilen doğrusal 41W LED armatürler ile hilal etkisi hedeflendi. Altı dikey yüzeylerin 20W wallwasher’lar aracılığıyla aydınlatması ile kubbe vurgusu güçlendirilirken, kubbenin iç aydınlatması da dış aydınlatmanın tamamlayıcı bir unsuru olacak şekilde planlandı.

Minareler için 70W projektörler ile gövdeye, 20W ile ise şerefe üstüne birbirini takip eden ışık hüzmeleri gönderiliyor. Minarenin sekizgen yapısını ortaya çıkarmak amacı ile dar açılı projektörler kullanılırken alt kademede konumlandırılan armatürler şerefe altını da aydınlatarak gövde ile kontrast oluşturuyor. Bu tek şerefeli minare etkisini de güçlendiriyor.

Taç kapının yer aldığı yıldız motifli yüzeylerden oluşan giriş cephesi, aydınlık seviyeleri açısından hiyerarşik bir düzende planlandı. Böylece yüzeyler arasında ışıksal kontrastlar hedeflendi. Bu amaçla tüm sütunlar yere gömme 35W armatürler ile aydınlatılırken, giriş kapısının yanındaki sütunlar için 70W tercih edildi. Motifli yüzeylerde ise ışık parıltıları oluşturacak şekilde minyatür LED projektörler kullanıldı.

akseki6Caminin belirgin mimari unsurlarından olan ve tüm cephelerde devam eden V şeklindeki ardışık kolonların aydınlatması, yukarıya doğru azalan bir ışık etkisi şeklinde tasarlandı. Bu tasarı kolonlar arası merkezlerde konumlandırılmış, dikey eksende dar açı, yatay eksende geniş açı oluşturan eliptik lensli armatürler ile gerçekleştirilirken, tercih edilen lens sayesinde istenilen aydınlatma etkisi en az sayıda ürün kullanımı ile yakalandı. Ayrıca kubbe kenarlarında yıldız etkisi yakalamak için küçük LED spot lambalar kullanıldı.

İç aydınlatmada, ana kubbeyi dört taraftan saran yan kubbelerdeki ışıklıklardan alınan gün ışığı cami içerisine huzur duygusu yayarken bir yandan da önemli ölçüde enerji tasarrufu sağlıyor. Mimari ekip, cami içerisinde yapılan hat ve tezyinat işlerinin algılanmasının ancak doğru aydınlatma sistemi ve seçilecek armatürler ile mümkün olduğunun farkında. Temel prensip olarak endirekt aydınlatma kullanılmasına karar verildi ve böylece, genelde rastlanıldığının aksine, avize kullanılmayan bir cami konsepti ortaya çıktı.

Bu tasarım anlayışına uygun olarak, kubbe kenarlarına dairesel hatta yerleştirilen çift odaklanma özelliğine sahip gömme armatürler sayesinde harim bölümü homojen şekilde aydınlatılırken, aynı anda kubbe kasnağında yer alan hat yazılarına da vurgu yapıldı. Bu işlev 56 adet yeni nesil, yüksek ışıksal verimlilikteki ışık kaynakları ve yüksek ışık çıkış oranına sahip çift odaklanma özelliğindeki 70W armatürler ile yerine getirildi. Ayrıca kubbe içi hat yazılarını ve İslami gelenekten gelen motifleri belirgin hale getirmek amacı ile kubbe eteklerine yerleştirilmiş eliptik ışık dağılımlı lineer RGB LED armatürler kullanıldı. Aydınlatma kontrol sistemi sayesinde mekanın renksel bütünlüğüne uygun olarak mavinin farklı tonlarında aydınlatma alternatifleri ve senaryolar oluşturuldu. Kubbe altında bulunan aslan göğüslerine doğru çapraz köşelerden yönlendirilen dar açılı 150W projektörler ile hat yazıları üzerinde ruhani ışık etkisi hedeflendi. İç mekandaki aydınlatmanın bütünlüğü açısından mahfil katı aydınlatması, kemer arkasına gizlenmiş 35W projektörler ve gizli aydınlatmalar ile homojen ve dinginlik hissi verecek şekilde tasarlandı. Işıksal vurgu, mahfil katında yer alan füzyon cam aralarındaki kolonlarda kullanılan mercekli apliklerden yayılan ışık hüzmeleri ile sağlanıyor. Minber ve kürsüde ise işlevsel gereksinimleri karşılayacak aydınlık seviyelerine kemer arkasında kullanılan 150W projektörler ile ulaşıldı.

Dekorasyon konseptinde kullanılan ve Selçuklu dönemine ait kültür ve sanatının en temel figürlerinden biri olan sekiz kollu yıldız aydınlatma tasarımında da kendine yer buldu. Işık bantlarının içinde yer alan bölümlerin ortasına projeye özel olarak sekiz kollu Selçuklu yıldız motifli armatürler üretildi. Böylelikle cami içinde oluşturulan dekorasyon konsepti, yıldız armatür görüntüsüyle desteklenmiş oldu. Ayrıca mihrap kuşak hat yazısı şebeke tekniğinde içi boşaltılarak iki yandan aydınlatılarak yazının ışıkla okunması, hat sanatında bir ilk olma özelliğine sahip.

Otoparklarda alanın neminden etkilenmesin ve olası darbelere karşı dayanıklılık göstersin diye etanj esaslı 2x36W ürünler tercih edilirken camii girişlerinde noktasal ışık efektini vermek, ışık kirliliğini önlemek için 2x26W – 2x18W camlı spotlar kullanıldı. Tüm iç mekan havuzlarda ışık bölünmesini önlemek için 1x35W – 1x28W kesintisiz gizli aydınlatma armatürleri tercih edildi. İbadet alanları dışında kullanılan 1x40W endirekt aplikler ise kişilerin ışık konforu düşünerek hazırlatıldı. Ofis ve koridorlarda yeterli ışık seviyesini elde etmek için anodize alüminyumdan eloksallı reflektöre sahip 4x18W ürünler kullanılırken abdesthanelere alanın nem değerleri dikkate alınıp ve IP sınıfı yeterli düzeyde 1x13W ürünler yerleştirildi.

3000K olarak belirlenen genel renk sıcaklığı hilal etkisinde 4000K olarak kullanıldı. Cami iç mekanında dikey ve yatay düzlemlerde kullanılan gizli aydınlatmalar, iç tasarım unsurlarını belirginleştirip fonksiyonel aydınlatmayı destekliyor. Böylece bir yandan estetik ve işlevsel bir bütünlük sağlanırken diğer yandan hedeflenen huzur duygusuna ulaşılmış.

 

Projeye katılanlar:
Yapı sahibi: Dini Sosyal Hizmet Vakfı
Yapım: Ender İnşaat
Mimari proje: Salim Alp
Proje koordinatörü: Merih Şengül
Hat: Hüseyin Kutlu
Tezyinat: Semih İrteş
Proje uygulama grubu: Erdal Ünsalan, Mahir Özbek, Aşkın Değerli, M.Ali Atalar, Mustafa Herdem, Sinan İnanlı, Serkan Ergün, Salih Vural
Elektrik uygulama: Gül Elektrik (ÇIKACAK)
Aydınlatma tasarımı:
İç aydınlatma: Ender İnşaat – Merih Şengül; www.enderinsaat.com,
Dış aydınlatma: Zeve Aydınlatma – Ayrım Yaser Talu; www.zeve.com.tr
Mekanik: İhsan Beşeli
Akustik proje: Mezzo Studyo – Mehmet Çalışkan, Zühre Sü Gül
Akustik uygulama: Asimetrik – Mehmet S. Erman

Uygulanan ürünler:
Dış aydınlatma: Meyer, Philips
İç aydınlatma: Arlight, Bruck, Color Kinetics, ERCO, Meyer, Occhio, Philips, Targetti
Selçuklu motifli armatür: Arlight özel üretim
Aydınlatma kontrol sistemi: Philips

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir